روایتی از کودکان کار؛ دستان کوچک، بار سنگین زندگی

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «صبح زاگرس» افزایش این پدیده در سال‌های اخیر، زنگ خطری برای نهادهای حمایتی و اجتماعی است که به دنبال یافتن راهکاری پایدار برای کاهش آن هستند.

در میان شتاب رهگذران و هیاهوی خودروهایی که پشت چراغ قرمز متوقف شده‌اند، پسربچه‌ای با دستانی کوچک اما چهره‌ای فراتر از سنش، پاکت‌های دستمال کاغذی را به سمت شیشه‌های خودروها می‌گیرد.

بعضی نگاهشان را می‌دزدند، برخی سری به نشانه تأسف تکان می‌دهند و عده‌ای هم بی‌آنکه کلامی بگویند، پولی در دستانش می‌گذارند.

برای او، این خیابان تنها یک مسیر عبور و مرور نیست؛ بلکه محلی است برای تلاش، برای بقا. کودکی که شاید هنوز معنای واقعی "کار" را نداند، اما به خوبی با مفهوم "نیاز" آشناست. او تنها نیست؛ در گوشه و کنار شهر، ده‌ها کودک دیگر نیز در چهارراه‌ها، بازارها و معابر عمومی مشغولند، هر کدام با داستانی متفاوت اما با سرنوشتی مشترک.

پدیده کودکان کار در کهگیلویه و بویراحمد، مانند بسیاری از نقاط کشور، به یکی از مسائل اجتماعی مهم تبدیل شده است.

اما این پدیده چگونه شکل گرفته؟ چه عواملی باعث شده که این کودکان، به جای نشستن پشت نیمکت‌های مدرسه، در خیابان‌ها به دنبال لقمه‌ای نان باشند؟ و مهم‌تر از همه، چه راهکاری برای کاهش این مساله وجود دارد؟

چالش‌ها و راهکارهای حمایت از کودکان کار در کهگیلویه و بویراحمد

در استان کهگیلویه و بویراحمد، پدیده کودکان کار به یکی از مسائل اجتماعی مهم تبدیل شده است. بر اساس آمار ارائه‌شده از سوی معاونت امور اجتماعی بهزیستی استان، تاکنون ۳۰۰ کودک کار و خیابانی شناسایی شده‌اند که بخش عمده‌ای از آنان در شهر یاسوج فعالیت می‌کنند. این آمار، هرچند نگران‌کننده است، اما در عین حال می‌تواند زمینه‌ای برای برنامه‌ریزی بهتر و مداخلات مؤثرتر در جهت کاهش این پدیده باشد.

چرا کودکان کار می‌کنند؟

مساله کار کودکان تنها به یک عامل محدود نمی‌شود؛ بلکه مجموعه‌ای از متغیرهای اقتصادی، اجتماعی و خانوادگی در شکل‌گیری آن نقش دارند. هدایت عظیمی‌فر، معاون امور اجتماعی بهزیستی استان کهگیلویه و بویراحمد، در این زمینه توضیح می‌دهد که بیکاری والدین، ناآرامی‌های خانوادگی، مشکلات تحصیلی و حتی کار کردن به عنوان تفریح یا کمک به معیشت خانواده از جمله عواملی است که کودکان را به سوی کار در خیابان سوق می‌دهد.

با این حال، کارشناسان حوزه اجتماعی معتقدند که باید میان کار کودکان و آسیب‌های ناشی از آن تفکیک قائل شد. به بیان دیگر، خودِ کار کردن کودکان الزاما آسیب اجتماعی محسوب نمی‌شود، اما پیامدهای آن می‌تواند منجر به بروز آسیب‌های جدی شود. در این میان، نبود برنامه‌ریزی دقیق برای مدیریت مهاجرت از روستاها به شهرها، به ویژه در مناطقی مانند یاسوج، باعث شده است که بخش عمده‌ای از کودکان کار از خانواده‌هایی باشند که در حاشیه شهرها سکونت دارند و با مشکلات اقتصادی دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

برنامه‌های حمایتی و اقدامات بهزیستی

یکی از سیاست‌های بهزیستی در مواجهه با پدیده کودکان کار، ارائه خدمات متناسب با شرایط هر کودک است. به گفته عظیمی‌فر، کودکانی که به دلیل مشکلات تحصیلی وارد بازار کار شده‌اند، تحت پوشش برنامه‌های آموزشی و کلاس‌های تقویتی قرار می‌گیرند. همچنین، برای خانواده‌هایی که سرپرست بیکار دارند، فرصت‌های آموزشی و مهارتی در مراکز فنی‌وحرفه‌ای فراهم شده تا والدین بتوانند به شغلی پایدار دست یابند. این اقدامات نشان می‌دهد که رویکرد مسئولان، صرفاً بر حذف کودکان از خیابان متمرکز نیست، بلکه تلاش می‌شود با توانمندسازی خانواده‌ها، ریشه‌های این مساله نیز مورد توجه قرار گیرد.

همچنین، در مواردی که امکان بازگرداندن کودکان به خانواده‌هایشان وجود دارد، این امر با نظارت دقیق انجام می‌شود. تاکنون، ۲۵۰ کودک کار در استان توانسته‌اند به محیط خانواده بازگردند. البته این اقدام، چالش‌های خاص خود را دارد، چرا که بسیاری از این کودکان، به دلیل فشار اقتصادی یا نبود حمایت‌های کافی، دوباره به خیابان بازمی‌گردند.

یکی دیگر از ابعاد پدیده کودکان کار در کهگیلویه و بویراحمد، حضور کودکان اتباع خارجی است. طبق آمار ارائه‌شده، از میان ۳۰۰ کودک شناسایی‌شده، ۸۰ نفر از اتباع خارجی بوده‌اند که تنها ۳۵ نفر از آنها دارای مجوز اقامت رسمی بوده‌اند. موضوع اقامت این کودکان و سرنوشت آنان، از جمله مسائل پیچیده‌ای است که بهزیستی ناگزیر است برای آن راه‌حلی بیابد. در حال حاضر، کودکانی که فاقد مجوز اقامت هستند، به استانداری معرفی شده‌اند تا تعیین تکلیف شوند.

ابعاد فرهنگی و اجتماعی مساله

یکی از نکاتی که در بررسی این پدیده باید مورد توجه قرار گیرد، رویکرد فرهنگی نسبت به کودکان کار است. در برخی جوامع، کار کودکان به عنوان بخشی از فرآیند اجتماعی شدن و یادگیری مهارت‌های زندگی تلقی می‌شود. اما در مواردی که این کار به بهره‌کشی یا محرومیت از حقوق اساسی کودک منجر می‌شود، نمی‌توان آن را نادیده گرفت.

عظیمی‌فر در این باره توضیح می‌دهد که فرهنگ خانوادگی در استان کهگیلویه و بویراحمد به گونه‌ای است که بیشتر خانواده‌ها تعهد بالایی نسبت به فرزندان خود دارند و تلاش می‌کنند که حتی در شرایط دشوار اقتصادی، از نگهداری آنان کوتاهی نکنند. به همین دلیل، در این استان، مواردی که کودکان به طور کامل از حمایت خانوادگی محروم باشند، نسبت به سایر نقاط کشور کمتر مشاهده می‌شود.

نیاز به برنامه‌ای بلندمدت

پدیده کودکان کار، نه صرفاً یک مشکل اجتماعی، بلکه یک مساله چندوجهی است که حل آن نیازمند یک برنامه جامع و بلندمدت است. از یک سو، توانمندسازی اقتصادی خانواده‌ها، ایجاد فرصت‌های شغلی برای والدین و ارائه حمایت‌های آموزشی می‌تواند از گسترش این پدیده جلوگیری کند. از سوی دیگر، باید توجه داشت که حذف صرف کودکان از خیابان، بدون توجه به زمینه‌های اقتصادی و اجتماعی، تنها به جابه‌جایی این مساله منجر خواهد شد.

در پایان، آنچه که در کهگیلویه و بویراحمد در حال انجام است، نشان‌دهنده تلاشی است برای یافتن راه‌حل‌هایی که نه تنها به کاهش تعداد کودکان کار بینجامد، بلکه به بهبود کیفیت زندگی آنان و خانواده‌هایشان کمک کند. مساله‌ای که بدون شک، نیازمند حمایت‌های گسترده‌تر اجتماعی و اقتصادی خواهد بود.

منبع:ایرنا

انتهای خبر/