آغاز تحولات تاریخی ایران از ۲ قرن پیش

الله‌بخش آذرپیوند در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «صبح زاگرس» گفت: تحولات تاریخی ایران حدود ۲ قرن پیش یعنی سال ۱۲۸۵ و از زمانی‌که مشروطه در ایران پیروز شد، یک نظام قانون‌مند تحت عنوان نظام مشروطه بر سه پایه اصلی؛ «۱- قانون اساسی ۲- تفکیک قوا ۳- قوه قضاییه» که سه نهاد مستقل بودند تشکیل شد.

در عرف بین‌الملل و عرف جهانی هر کشوری که دارای قانون اساسی و نظام تفکیک قوا است در دو حالت جمهوری و مشروطه سلطنتی پیاده‌ می‌شود تحت عنوان دموکراسی شناخته می‌شود، البته شاید ظاهر آن دموکراتیک باشد و در عمل چیز دیگری باشد، به عنوان مثال صدام حسین می‌گفت نظام و دولت ما جمهوری است، انگلستان و ژاپن پادشاهی و قانونی بودند اما کشورهای جهان سوم عنوان جمهوری (مردمی) دارند یعنی مستبد هستند.

خانواده قاجار جز مظفرالدین شاه که به رأی مردم تمکین کرد به نظام مشروطه وفاداری نشان ندادند و حتی محمدعلی شاه به اندازه‌ای خودخواه و مستبد بود که هرچند تندروی‌هایی از طرف نیروهای تندرو در سطح ملی که به آن‌ها «انجمن‌ها» می‌گفتند اما تحت تأثیر روس‌ها مشروطه را به توپ بست.

خانوداه پهلوی چگونه سرکار آمدند؟

به‌دلیل عدم توانایی و پای‌بند نبودن خانواده قاجار به قانون اساسی و ضعف مدیریتی که داشتند از صحنه خارج شدند و خانواده پهلوی سرکار آمدند.

چرا مشروطه شکست خورد و واکنش ملت چی بود؟

مشرپطه به دلایل متعددی از جمله؛ استبداد قاجار، وقوع جنگ جهانی اول، اولتیماتوم روس‌ها و همچنین به دلیل اشغال ایران توسط قوای نیروهای بیگانه در جنگ جهانی اول شکست خورد.

همان نیروهایی که از اول مشروطه را به‌وجود آوردند دنبال این بودند که مشروطه بار دیگر احیا شود، خون بهای مشروطه خواست ملت بود و می‌خواستند از این خون بها بهره ببرند که سرانجام همان مشروطه خواهان با این احساس که رضاخان کسی است که ناجی ایران خواهد بود و می‌تواند مشروطه را پیاده کند آن را روی کار آوردند.

سرانجام رضاخان به وسیله همان افراد و نیروهایی که اطراف آن بودند شاه مملکت شد و بعد از گذشت مدتی در یک اقدام عجیب همه این افراد را قتل‌عام کرد.

رضاشاه چگونه فردی بود؟

رضاشاه شبیه یک سکه دو رو که یک طرف آن استبداد و طرف دیگر عمران و آبادی وجود داشت بود اما با همه وجود کارهایی از جمله ایجاد امنیت، آموزش، راه‌سازی و پیشرفت‌های دیگر را انجام داد اما چون قانون‌مدار نبود و مستبد بود و بدون پرده و بی‌محابا می‌گفت که مجلس فقط طویله است.

رضاشاه اوایل که روی کار آماد فقط یک سرباز پا برهنه بود اما زمانی که میخواست ایران را ترک کند صاحب چهار هزار دهکده‌ٔ ثبتی و رسمی داشت، در شهریور سال ۱۳۲۰ علاوه بر اموال غیر منقول و دیگر داریی‌های ایشان در داخل و خارج از کشور ۶۰ میلیون تومان پول در حساب داشت.

واکنش ملت و مردم از سقوط رضاشاه چی‌بود؟

ملت برای سقوط رضاشاه لحظه شماری می‌کردند و با اینکه بعد از سقوط رضا شاه کشور اشغال شد اما مردم بخاطر نارضایتی از رضاشاه خوشحال بودند.

بعد از سقوط رضاشاه چطور قدرت به دست محمدرضا شاه رسید؟ بعد از سقوط رضاشاه قرار شد قدرت به دست خانواده قاجاری برسد و برادر احمدشاه که در انگلستان سکونت داشت بیارند و پادشاه مملکت کنند اما بخاطر اینکه زبان فارسی بلد نبود این امر صورت نگرفت.

ضمن اینکه زمینه داخلی برای رضاشاه فراهم بود اما مردم ایران بر این باور بودند که رضاشاه را انگلیسی‌ها آوردند و تا حدودی این باور مردم درست بود که در ادامه همین مردم به پیشنهاد محمدعلی فروغی مشاور انگلیسی‌ها، رضاشاه را از ایران بیرون کردند، فروغی در مقابل اینکه می‌خواستند بعد از رضاشاه یک قاجاری را شاع مملکت کنند گفت مردم ایران از خانواده قاجار متنفر هستند.

بعد از اینکه نظریه رد خانواده قاجار توسط فروغی رد شد انگلیسی‌ها هم پذیرفتند و سرانجام با هماهنگی اول انگلیس و روس محمدرضای جوان را پادشاه کردند، بخاطر اینکه فروغی نخست‌وزیر شده بود در مجلس به محمدرضاشاه راهنمایی می‌داد.

لازم به ذکر است، اول کار که نیروهای انگلیسی و روسی وارد ایران شدند سفارت انگلیس با رضاخان تماس گرفت که در این میان رضاشاه گفت می‌خوام با شما وارد مذاکره شوم و در مورد تحولات ایران صحبت کنم که سفارت انگلیس گفتند فقط با ۳ نفر ایرانی به نام‌های «محمدعلی فروغی که واقعاً یک دانشمند بود، احمد قوام و سید ضیاءالدین طباطبایی» صحبت می‌کنیم.

رضاشاه که از احمد قوام و سیدضیاءالدین طباطبایی بخاطر این احتمال که جمهوری برقرار می‌کنند وحشت داشت قبول کرد که محمدعلی فروغی با انگلیسی‌ها وارد مذاکره شود و در این مذاکره انتقال قدرت از رضاشاه به محمدرضاشاه را انجام داد و طی قراردادی با آمریکا، انگلیس و شوروی سابق ضمن حفظ تمامیت ارضی ایران از آنها خواست که بعد از جنگ ایران را ترک کنند.

محمدرضا شاه بعد از رسیدن به قدرت چه کار کرد؟

محمدرضاشاه در مجلس به خاطر اشتباهات پدرش و ظلم و ستم‌هایی که به مردم شده بود از مردم عذرخواهی کرد و گفت قول می‌دهم و سوگند یاد می‌کنم که به قانون اساسی و رأی ملت وفادار باشم.

البته که در آن زمان محمدرضاشاه ناظر بود و کاره‌ای نبود زیرا قدرت تا حدودی دست دربار بود و بقیه قدرت دست سفارت‌های خارجی و نیروهای فکری خارجی آزاد شده اعم‌از ملیّون و مذهبیون بود.

محمدرضاشاه تقریبا ناظر بود و توانایی صحنه‌گردانی را نداشت اما به‌تدریج روال استبداد را درپیش گرفت، به عنوان مثال بعداز اینکه در سال ۱۳۲۷ به محمدرضاشاه تیراندازی شد ایشان مظلوم واقع شد و مردم به شکل ترحم به محمدرضاشاه نگاه می‌کردند، شخصی که به ایشان تیراندازی کرده بود واقعا قصد کشتن محمدرضاشاه را داشت زیرا تیر از شانه ایشان عبور کرده بود.

بعداز تیراندازی واکنش محمدرشاه چی بود؟

بعد از تیراندازی محمدرضاشاه از فرصت استفاده کرد و طرحی را ارائه داد که پادشاه می‌تواند مجلس را منحل کند و برخلاف قانون اساسی و نظام مشروطه این کار را انجام داد که کار ایشان با مخالفت‌هایی روبرو شد ولی هرکدام را با حرفی یا دلیلی رد کرد.

امتیاز نفت چگونه به انگلیسی‌ها واگذار شد؟

نفت ایران را در زمان مظفرالدین شاه به انگلیسی‌ها دادند که واقعاً یک امتیاز نابرابر، غارت‌گرانه و یک امتیاز زوری بود بود، لذا در سال ۱۳۳۲ تفکر ملی شدن صنعت نفت به‌وجود آمد.

دو جناح شامل جناح مذهبی به رهبری آیت‌الله کاشانی و جناح ملی به رهبری دکتر مصدق سرانجام نفت را ملی و دکتر مصدف را نخست‌وزیر کردند، لذا آمریکا و انگلیس وقتی متوجه شدند که دکتر مصدق کوتاه نمی‌آید و حاضر به دادن امتیاز نفت به آن‌ها نمی‌شود و این دو کشور از امتیاز نفت ایران محروم شدند با شاه مملکت و عوامل استبداد هماهنگ شدند و با کمک شاه مملکت، مالکان، اشراف و دربار دولت ملی دکتر مصدق را سرنگون کردند و شاه هم که از کشور فرار کرده بود مجدد به کشور بازگشت.  

حکومت استبدادی شاه از چه زمانی شروع شد؟ 

استبداد شاه از سال ۱۳۳۲ اما نه به صورت مطلق شروع شد زیرا آن‌هایی که در سرنگونی دکتر مصدق با شاه همکاری کرده بودند در مجلس، وزارت، کانون‌های قدرت و... هم‌گام و موازی یا شاه مملکت حق بهره‌برداری داشتند.

چرا مردم از شاه ناراضی شدند؟

سال ۱۳۳۲ الی ۱۳۳۹ به‌نام کابینه‌های کودتا در ایران معروف است، از آنجایی که آمریکا از حکومت شاه کمک و پشتیبانی می‌کرد باعث شد مردم از شاه مملکت ناراضی شوند زیرا احساس می‌کردند دولت ملی را سرنگون، مردم را در کنترل خودشان گرفتند، امتیاز نفت ملی شده را به کنسرسیوم برگرداندند و ۴۰ درصد از امتیاز آن را در اختیار آمریکا، ۴۰ درصد را در اختیار انگلیس و ۲۰ درصد دیگر را در اختیار بقیهٔ شرکت‌ها قرار دادند.

واکنش استان کهگیلویه و بویراحمد به ملی شدن صنعت نفت در زمان دکتر مصدق چی بود؟ 

در جریان ملی شدن صنعت نفت استان ما به‌خصوص بویراحمدی‌ها و نیروهای فکری ضد شاه، آمریکا، انگلیس و طرفدار دکتر مصدق بودند که بعد از طرف محمدرضا شاه و دربار ایشان دستور دادند که هرکس طرفدار مصدق بوده را از بین ببرند.

علی امینی در زمان نخست‌وزیری خود چه کارهایی انجام داد؟

در سال ۱۳۴۰ تا ۱۳۴۱ که علی امینی نخست‌وزیر بود در تاریخ ۶ بهمن با تبلیغات نمایشی که مردم به رفراندوم رأی دادند آن را تصویب کردند و همه طرفدارن محمدرضا شاه اعم از طرفداران داخلی و خارجی به ایشان تبریک گفتند، این مسائل گذشت تا اینکه در نوروز سال ۱۳۴۲ در تاریخ ۲ فروردین مصادف با شهادت امام جعفر صادق (ع) که در مدرسه فیضیه آیت‌الله گلپایگانی مراسم را برگزار کرده بودند که در آن مراسم واعظ سخنران بود که مسیر صحبت را به واقعه عاشورا پیوند زد و در ادامه به یزیدیان زمان اشاره از این قبیل مسائل صحبت می‌کرد که نیروی‌های نفوذی دربار با فریاد‌های بلند صلوات میفرستادن و نظم جلسه را به هم میزدند.

در آن زمان همهٔ طبقات اعم از علما، روحانیون، جبهه ملی، نهضت آزادی، روشن‌فکران، مالکان، دانشگاهیان، اشراف، همه و همه علیه رفراندوم محمدرضا شاه نظر منفی داده بودند و مخالف شاه بودند و طبقه پایین و عوام هم تابع علما بودند.

بعد از جریان مدرسه فیضیه زمینه آماده شد و امام خمینی اعلام کرد که تقیه (سکوت) را حرام اعلام کرد و مرحوم حضرت آیت‌الله سیدکرامت‌الله ملک حسین به این حکم را به شیراز آوردند که در این مورد آیت‌الله، حائری بزرگ، آیت‌الله دستغیب و آیت‌الله محلاتی که مراجع شیراز بودند همه در جریان این حکم بودند.

استان کهگیلویه و بویراحمد از دو کانال تحت تأثیر این تحولات قرار گرفت، زمانی که شاه جریان اصلاحت ارزی را ارائه داد به تمام حاکمان ایالات اعلام کرد که تمام افراد ذی‌نفوذ را به تهران بفرستند تا جهت اصلاحات ارزی با آن‌ها هماهنگ شود.

تیمسار علیزاده دو خان قدرتمند بویراحمد (عبدالله خان و ناصر خان) را به تهران فرستاد و به ساواک دستور داد که با احترام با این دو خان برخورد شود و به آنها حقوق پیشنهاد بدهید، زمانی که این دوخان به تهران رفتند در ملاقات با جبهه ملی، علما، رحانیون، روشن‌فکران و... به این دو خان اعلام کردند که ما قصد داریم شاه را برکنار کنیم و از این جهت که شما مردم بویراحمد قدرتمند هستید باید در این مهم حضور داشته باشید و ما را یاری کنید.

نیروهای مخالف شاه طی یک اقدام هوشمندانه دو خان بویراحمد را شبانه و به‌صورت مخفیانه از تهران به سمت شهرضا فرستاند و از شهرضا به سمت نقاره‌هانه آمدند.

در امتداد اقدام دو خان بویراحمدی تجمع به وجود آمد و باعث شد نیروهای دربار بمباران علیه مردم کهگیلویه و بویراحمد را شروع کنند که در اولین مرحله پاسگاه توت‌نده زده شد.

وقتی قضیه توت‌نده رخ داد در ادامه بمباران استان کهگیلویه و بویراحمد توسط نیروهای دربار، شهر یاسوج، منطقه لوداب، شهر سی‌خت زیر به تسخیر نیروهای دولت درآمدند.

لازم به ذکر است که در ابن بمبارن روستای ده‌سوخته سابق (روستای دهنو فعلی) از بخش لوداب و منطقه امیرایوب از توابع شهرستان رستم که پناه‌گاه مردمی بود که از روستای توت‌نده به این منطقه پناه برده بودند زیر آتش بمباران دشمن قرار گرفتند که از اثرات این بمباران در مسیر گاز رسانی به منطقه امیرایوب یکی از لاشه‌های (بمب‌ها) در همین سال ۱۴۰۳ بعد از گذشت ۶۰ سال از آن جنایت تاریخی شاه از دل خاک بیرون آمد.

انتهای خبر/