آینده تاریک تنوع زیستی منطقه حفاظتشده دنا؛
پشت دیواره سد خرسان3 چه می گذرد؟
کارشناسان و فعالان محیط زیست هشدار دادهاند که اجرای پروژه سد خرسان ۳، آیندهی تنوع زیستی بینظیر منطقه حفاظتشده دنا را با تهدیدی جدی و غیرقابل جبران روبرو میکند
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «صبح زاگرس» ساخت سد خرسان ۳ در قلب منطقه حفاظتشده و پارک ملی دنا یکی از ذخیرهگاههای بینالمللی تحت نظارت IUCN کارشناسان محیطزیست را بهشدت نگران کرده است.
به گفته متخصصان، این پروژه میتواند به تغییرات اقلیمی غیرقابلبازگشت و درنهایت فروپاشی کامل اکوسیستم این منطقه بینظیر منجر شود.
پارک ملی دنا که بهعنوان یکی از ارزشمندترین ذخیرهگاههای زیستکره در ایران و جهان شناخته میشود، این بار با تهدیدی جدی به نام سد خرسان ۳ روبرو شده است؛موقعیت مکانی این سد در محدوده حفاظتشده، ناقض قوانین بینالمللی و ملی حفاظت از محیطزیست است.
تبعات هولناک زیستمحیطی
ایجاد مخزن سد و انباشت حجم عظیم آب میتواند الگوی بارش برف در ارتفاعات دنا را تغییر دهد؛ تغییر در رطوبت و دمای منطقه، اکوسیستم شکننده کوهستان دنا را به خطر میاندازد و تبخیر گسترده آب از سطح دریاچه سد، موجب تغییرات میکروکلیمایی غیرقابلپیشبینی میشود
اثرات زنجیرهای بر اکوسیستم
تغییر در الگوی بارش برف، منابع آبی پاییندست را به خطر میاندازد از سویی دیگر زیستگاه گونههای نادر و درخطر انقراض ازجمله پلنگ ایرانی و خرس قهوهای نابود میشود و جنگلهای بلوط و مرتعهای منحصربهفرد منطقه در معرض نابودی قرار میگیرند.
تخلف آشکار از قوانین بینالمللی
پارک ملی دنا بهعنوان ذخیرهگاه زیستکره تحت نظارت IUCN ثبتشده است و هرگونه ساختوساز در این محدوده مغایر با تعهدات بینالمللی ایران است؛ این اقدام میتواند اعتبار جهانی کشور در حوزه حفاظت از محیطزیست را خدشهدار کند.
هشدار صریح کارشناسان و عواقب جبرانناپذیر
متخصصان محیطزیست تأکید میکنند که اثرات این سد تنها به محدوده ساخت آن محدود نمانده و میتواند کل سیستم اکولوژیک زاگرس مرکزی را تحت تأثیر قرار دهد؛ آنها خواستار توقف فوری پروژه و بازنگری در محل احداث سد هستند.
سد خرسان ۳ که بر روی رودخانههای منتهی به خلیجفارس در حال احداث است، نهتنها هزاران درخت بلوط کهنسال و رویشگاههای جنگلی را نابود میکند، بلکه حیات جوامع محلی و میراث تاریخی منطقه را نیز تهدید میکند.
بر اساس آنالیزهای فنی نابودی ۳۵ تا ۴۰ هزار اصله درخت بلوط با عمر بیش از ۱۰۰ سال؛ زیرآب رفتن ۲ هزار و ۴۰۰ هکتار از رویشگاههای جنگلی و مراتع ؛ تخریب جنگلهای زاگرس که نقش حیاتی در حفظ منابع آب و خاک دارند و نابودی کهنسازههای طبیعی و سایتهای تاریخی منطقه بخشی از آثار مخرب این سد سریالی است.
تأثیرات منفی بر جوامع محلی
این سد از سویی دیگر نیز میتواند تهدید معیشت هزاران نفر از ساکنان محلی را در برداشته باشد و نابودی طبیعت و محیطزیست روستاهای استان کهگیلویه و بویراحمد را به بار آورد.
از سویی دیگر طرح انتقال آب بینحوضهای پیامدهای غیرقابل جبرانی دارد؛ این طرح باعث تشدید بحران آب در منطقه میشود و حتی اکوسیستم منحصربهفرد زاگرس را با خطر مواجه میکند.
با توجه به ابعاد فاجعهبار زیستمحیطی و اجتماعی سد خرسان ۳، کارشناسان خواستار؛ توقف فوری عملیات اجرایی این پروژه و حتی بازنگری کامل در طرح انتقال آب بینحوضهای شدهاند و ارزیابی مجدد پیامدهای محیط زیستی پروژه ازجمله مواردی که مسئولان استان کهگیلویه وبویراحمد و حتی خوزستان و چهارمحالوبختیاری بر آن تأکیددارند.
فریاد دنا بلند است؛ دستاز سر اکوسیستم منحصربهفردم بردارید
هیئت دولت و در رأی آن مسعود پزشکیان بهعنوان رئیسجمهور باید به این نکته توجه داشته باشد که ادامه روند ساخت این سد میتواند به بهای نابودی بخش عظیمی از جنگلهای زاگرس و تمدن کهن این منطقه تمام شود که نتیجه آن بروز فجایع انسانی و محیط زیستی غیرقابلجبران خواهد بود.
اجرای پروژههای انتقال آب از حوضه کارون بزرگ به فلات مرکزی، نهتنها نظام آبشناختی این رودخانه را بهطور کامل تغییر میدهد، بلکه موجبات مهاجرت اجباری، حاشیهنشینی و بروز آسیبهای اجتماعی و اقتصادی را فراهم میکند.
پیامدهای زیستمحیطی وحشتناک سد خرسان
باید بدانیم که با از بین رفتن درختان منطقه، شاهد هدر رفت آب و افزایش فرسایش خاک خواهیم بود از سویی دیگر تولید گاز متان که از خطرناکترین گازهای گلخانهای است در منطقه شکل میگیرد و نظام آبشناختی رودخانه کارون بهطور کامل تغییر میکند.
پیامدهای اجتماعی و اقتصادی یک سد جنجالی
از سویی دیگر انتقال آب به فلات مرکزی موجب مهاجرت ساکنان استانهای کمتر برخوردار میشود و این مهاجرتها منجر به حاشیهنشینی و بروز آسیبهای اجتماعی میگردد و باید به اینکه نکته اشاره داشت که طرحهای انتقال آب «ویرانی و کدورتهای بیشتر قومیتی» به بار میآورد.
هشدار درباره پروژههای انتقال آب
دولت محترم چهاردهم باید بداند که هر نوع انتقال آب از حوضه کارون بزرگ به معنای«زدن میخی جدید بر تابوت کارون» است؛ طرحهای جدید «بسیار ویرانگرتر، مرگبارتر و جبرانناپذیرتر» از طرحهای قبلی هستند؛ این طرحها تداوم حیات در هر دو سوی کارون» را به خطر میاندازند.
سد خرسان ۳ نهتنها یک تهدید محلی، بلکه خطری برای کل اکوسیستم زاگرس محسوب میشود. ادامه این پروژه میتواند به بهای نابودی یکی از ارزشمندترین گنجینههای طبیعی ایران تمام شود. نهادهای نظارتی و بینالمللی باید هرچه سریعتر برای جلوگیری از این فاجعه زیستمحیطی اقدام کنند.