دوران پرشکوه و پرصلابت تاریخی صفوی را باید دوران اوج عظمت بلاد شاپور دانست، شهری که دارای بازار، کاروانسرا، مسجد، مدرسه و سایر بناهای عمومی و مذهبی بوده؛ این شهر همچنین دارای شبکه‌ای از آبراهه‌ها و قنات‌ها برای تأمین آب کشاورزی و شرب بوده و همانند تخت جمشید این شهر یکی از شهرهای استراتژیک صفویان محسوب می‌شده است.

بر اساس نگارخانه‌های تاریخی وجود بیش از دو هزار خانه، مسجد، حمام، کاروانسرا و بازار بزرگ در این بافت قدیمی نشان از قدمت بالای این شهر است، شهری که همچنان قطعه‌های نیمه‌جانش نفسش می‌کشد، اما روزبه‌روز به دلیل حمایت نشدن بخش خصوصی و حتی نگاه نداشتن تاریخی به این شهر باستانی در حال نابودی و تخریب است.

چهاردهه بی مهری به سرزمین بلادشاپور

هرچند بافت تاریخی دهدشت به شماره ۳ /۱۶۸۹ در سال ۱۳۶۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت تاریخی رسیده، ولی همچنان با داشتن این‌همه سابقه و ویژگی منحصربه‌فرد و گذشت ۳۷ سال از ثبت ملی آن در آثار ملی برای مسئولان این میراث کهن و گران‌بها در بی‌مهری به سر می‌برد.

روزگاری در زمان صفویان به دلیل تجارت‌های گوناگون این سلسله، بلاد شاپور به‌عنوان شهر طلایی صفویان در دادوستد آن یاد می‌شد، ولی متأسفانه با ورود به دوره‌های قاجار و پهلوی، بلاد شاپور رونق خود را از دست داد و آوازه این شهر کم‌کم به فراموشی سپرده شد و مردم ناچار در این دوران از این شهر کوچ کردند.

امروز بلاد شاپور یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی استان کهگیلویه وبویراحمد است. این شهر در سال ۱۳۷۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده ولی باز متروکه ماندن چهره این شهر تاریخی در حالی است که آثار و معماری بلاد شاپور با داشتن سبک و معماری خاص چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند و رسیدگی و بازسازی این شهر تاریخی می‌تواند راه توسعه و جذب گردشگران را برای این شهر باز کند.

وجود ارگ قدیمی، مساجد، حمام‌ها، کاروانسرا، زیارتگاه‌ها و برج و باروی گرداگرد شهر مجموعه بناهای باقی‌مانده از این بافت تاریخی است که بخشی از آن بازسازی شد ولی با توجه به نبود کار کارشناسی و محافظت درست دوباره تخریب و باید بازسازی شود.

هم نشینی بافت باستانی و نوین دهدشت 

شهر دهدشت مرکز شهرستان کهگیلویه یکی از شهرهای استراتژیک استان بوده که همچون تصویری که به دونیمه تقسیم‌شده است دو بخش بافت قدیمی و جدید دارد، بافت نوین که در دهه ۴۰ شمسی پایه‌گذاری شده، هم‌اکنون ساختمان‌هایی با مصالحی همچون آجر، بتن و فوم دارد و بافت قدیم که چند صدسال تاریخ را در خود جای‌داده، بیشتر با مصالح گچی و ساروج ساخته‌شده است.

چند دهه است که هر دو بافت در کنار همدیگر در این قاب نشسته‌اند، ولی به دلیل عدم محافظت و محصور نبودن بافت، گاه بافت قدیم به حریم بافت جدید تجاوز می‌کند؛ اما بیشتر، ‌ این بافت جدید است که هرروزه از مرزهای گذشته‌اش پا فراتر می‌نهد و خاطرآسوده تمدنی خاموش را پریشان می‌کند.

باوجوداینکه این دو بافت قدیم و جدید شانه‌به‌شانه هم حرکت می‌کنند اما به گفته کارشناسان میراث فرهنگی، هیچ‌کدام از نهادها هیچ‌گونه مسئولیتی برای حفاظت و کاهش معضلات اجتماعی این بافت تاریخی انجام نمی‌دهند.

توسعه و بازسازی بافت تاریخی دهدشت به قول کارشناسان در سال ۹۳ با هزینه‌های میلیاردی کلیدتحویل شد ولی طی یک دهه خبرهای زیادی از تخریب و بازسازی آن از سوی رسانه‌ها انتشار داده شد، هرچند در دوره بازی‌سازی این شهر در قسمت‌هایی از کاروان سرا، حمام قدیمی و چند مقبره به جلو رفت، ولی به دلیل استفاده از مصالح نامرغوب و حتی شاید تخریب این بناها، باز تخریب و بازسازی دوباره برای آن صورت گرفت.

مرگ تدریجی میراث کهن کهگیلویه

به گفته کارشناس نیاز است برای بازسازی این بافت کارگروه فنی مهندسی با نظارت و مشاوره نظام‌مهندسی طرحی مناسب و متناسب با دوره اسلامی در این بافت تاریخی اجرا شود که علاوه بر حفظ معماری از تخریب و بازسازی دوباره نیز جلوگیری کند.

باید بدانیم که آثار تاریخی بلاد شاپور به دلیل گذشت زمان و عوامل طبیعی آسیب‌دیده‌اند و بازسازی و مرمت این آثار ضروری است تا از تخریب بیشتر آن‌ها جلوگیری شود.

زیرساخت‌هایی که ساخته نمی‌شوند

از سویی دیگر بلاد شاپور باید از زیرساخت‌های گردشگری مناسب برخوردار باشد تا بتواند پذیرای گردشگران داخلی و خارجی باشد. این زیرساخت‌ها شامل مواردی مانند راه‌های دسترسی، هتل‌ها، رستوران‌ها، موزه‌ها و سایر امکانات گردشگری است.

همچنین بلاد شاپور می‌تواند به‌عنوان یک مرکز تولید و عرضه صنایع‌دستی و گردشگری فرهنگی مورداستفاده قرار گیرد. این امر می‌تواند به اشتغال‌زایی و توسعه اقتصادی منطقه کمک کند.

در این سال‌ها بافت تاریخی به دلیل عدم حفاظت مناسب و محصور نبودن به مکانی امن برای چرای دام‌ها، جمع‌آوری ضایعات و تجمع معتادان تبدیل شده و در حال تخریب است.

زخم کاری یادگاری نویسی بر چهره بلادشاپور

از سویی دیگر زخم کاری یادگاری نویسی بر پیکر این بنای تاریخی و از بین رفتن چهره زیبای از سوی محدود افرادی در این شهر تاریخی باعث شده که رویه رو به زوال این منطقه به سرعت پیش برود.

کارشناسان معتقد هستند که بافت تاریخی شهر دهدشت در کهگیلویه و بویراحمد، یکی از مهم‌ترین آثار باستانی ایران است که قدمت آن به پیش از اسلام باز می‌گردد؛ این اثر ارزشمند دارای ارزش‌های تاریخی، فرهنگی و گردشگری فراوانی است که می‌تواند به عنوان یک منبع مهم برای توسعه اقتصادی و اجتماعی منطقه مورد استفاده قرار گیرد.

انتهای خبر/