رسول اکرم (ص‌): کمال عقل پس از ایمان به خدا، مدارا کردن با مردم است
دوشنبه 1404/06/24 Monday - 2025 15 September الاثنين ، 23 ربيع الأول ، 1447
ساعت
1404-06-24 14:01 شماره خبر : 15807
خشک‌شدن یک سد تا ناپدیدشدن رودخانه‌ها؛

روزگاری یاسوج که به سرزمین آب‌های خروشان شهرت است و در هر کوی و برزنی از این دیار که نگاه می‌کردی چشمه‌های جوشان و رودخانه‌های خروشان نظاره می‌کردید، اما امروز داستان غم انگیز خشکسالی کمر آن را خم کرده است.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «صبح زاگرس» ایران که روزگاری به داشتن رودهای خروشان و آبادانی شهره بود، اینک با پدیده‌ای شوم به نام خشکسالی دست‌به‌گریبان است؛ این بحران حتی استان‌هایی را که روزی مظهر پرآبی بودند، به ورطه نابودی کشانده است. کهگیلویه و بویراحمد، استانی که زمانی به نام استان آب‌های خروشان و چشمه‌های جاری خوانده می‌شد، امروز درگیر خشکسالی بی‌سابقه‌ای شده که زندگی و طبیعت آن را به مخاطره انداخته است.

فاجعه زیست محیطی؛ خشکسالی پایتخت طبیعت ایران را کویر می‌کند

بروز پدیده شوم و نامیمون خشکسالی در کهگیلویه و بویراحمد و به‌ویژه شهر پرآب و همیشه سرسبز یاسوج درحالی‌که به پایان سال آبی نزدیک می‌شویم همچنان با کاهش شدید منابع آبی سفره‌های زیرزمینی، خشک‌شدن برخی رودخانه‌های حیاتی از جمله بشار و مهریان حتی خشک‌شدن سد مخزنی شاه قاسم؛ روبه‌رو می‌شود که این پدیده نامیمون باعث دل‌نگرانی شهروندان این شهر شده است.

روزگاری یاسوج که به سرزمین آب‌های خروشان شهرت است و در هر کوی و برزنی از این دیار که نگاه می‌کردی چشمه‌های جوشان و رودخانه‌های خروشان نظاره می‌کردید، اما شوربختانه در پی کاهش بارندگی‌ها و بارش برف به‌ویژه کاهش بیش از ۵۰ درصدی بارش‌ها در سال گذشته شاهد سال آبی خشک با کاهش شدید منابع آبی هستیم، امری که افزون بر کمبود آب به کاهش کیفیت این مایع حیاتی منجر شده است.

خشکیدگی آب سد «شاه‌قاسم»، کاهش دبی رودخانه‌های همیشه جاری «بشار» و محوشدن رودخانه حیاتی مهریان از بی‌آبی از جمله پیامدهای خشکسالی در مرکز کهگیلویه و بویراحمد بوده است.

بر اساس آمارهای رسمی، شهر یاسوج پایتخت طبیعت ایران و حتی استان چهارفصل کهگیلویه و بویراحمد که زمانی تأمین‌کننده ۱۰ درصد از آب موردنیاز کشور بخصوص جنوب کشور و رودخانه‌های پر آب آن بوده اکنون در رتبه شهرهای نخست تنش ابی و خشکسالی قرار دارد و میانگین بارش‌های این استان در سال آبی جاری کاهش ۵۸ درصدی را تجربه کرده است.

زخم عمیق خشکسالی بر پیکر نماد زاگرس

این پدیده شوم خشکسالی باعث شده که بخش کشاورزی که ستون فقرات اقتصاد استان نیز محسوب می‌شود، با بحران جدی مواجه شود در مناطق سردسیری این استان که روزی قطب کاشت برنج بوده امروز با مشکلات کاشت آن روبه‌رو شوند.

بر اساس داده‌های اداره کل هواشناسی استان در سال آبی که از مهر سال گذشته آغاز شده و تا پایان شهریورماه نیز ادامه خواهد داشت تنها نیمی از بارندگی‌های بلندمدت سالیانه در این استان محقق شده و همین مسئله کاهش شدید منابع آبی را به دنبال داشته، میانگین بارندگی‌های سال آبی جاری در کهگیلویه و بویراحمد ۳۰۴ میلیمتر بوده که نسبت به مدت مشابه پارسال ۵۴درصد کاهش‌یافته و همچنین بارش برف در مناطق سردسیری استان کاهش چشمگیری یافته است.

سد شاه قاسم خشک شد

همین مسئله باعث شده که سد خاکی ۹ میلیون مترمکعبی «شاه قاسم» در شهرستان بویراحمد که سال گذشته ۸۰درصد از ظرفیت آن آبگیری شده بود در سال جاری فقط تنها ۱۰درصد از آن ذخیره آب داشته باشد و اکنون نیز با بهره‌گرفتن از آخرین قطرات این مخزن هنوز تابستان به پایان نرسیده این سد خشک شود.

کاهش دبی آب رودخانه‌ها

اما بیشترین صدمات از خشکسالی را امروز رودخانه همیشه جاری بشار تجربه کرده است، رودخانه که امروز قریب چندین چند هزار نفر به واسطه جریان این رودخانه در کنار آن زندگی می‌کنند، اما خشکسالی و کم‌بارشی که از سال گذشته به آغاز شده بر دبی این رودخانه نیز اثر گذاشته و باعث شده است که این رودخانه نیز نفس‌های آخر خود را بکشد.

رودخانه بشار بخشی از اکوسیستم مهم در جنوب غربی کشور و یکی از سرچشمه‌های اصلی رودخانه کارون محسوب می‌شود؛ این رودخانه خروشان که سالیانه بیش از ۱.۵ میلیارد مترمکعب آب را به دشت‌های خوزستان و از آنجا به خلیج‌فارس انتقال می‌دهد امروز بار دیگر نفس‌هایش به شماره افتاده است و کم‌آبی و تنش ابی شدید آن همه را نگران کرده است.

پیکر زخمی طبیعت؛ داستان غم انگیز خشکسالی در یاسوج

بشار این رود خروشان جریان زندگی سرزمین زاگرس؛ ظرفیت‌های بکری را در کنار خود به وجود آورده و با عبور از روستاها و مناطق مختلف، زیبایی‌های کهگیلویه و بویراحمد را دوچندان می‌کند، حال همه دل‌نگران این رود تاریخی هستند.

در همین راستا آرش مصلح مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد در گفتگو با خبرنگار این پایگاه خبری به کم‌آبی رودخانه بشار و خشک‌شدن قسمتی از رودخانه مهریان اشاره کرد و افزود: دبی آب رودخانه بشار به دلیل کم‌بارشی و خشکسالی اقلیمی وجود داشته در حال حاضر نسبت به مدت مشابه پارسال ۵۰ تا ۷۰ درصد کاهش‌یافته است.

پرآب ترین شهر ایران یا کویر جدید در کوهستان های زاگرس؟

وی با اشاره به این موضوع که میزان کاهش دبی آب رودخانه «بشار» در برخی نقاط آن طی ۱۷ سال اخیر کم‌سابقه است؛ ابراز داشت: میزان دبی آب این رودخانه در برخی نقاط مانند ورودی شهر یاسوج و در کنار بیمارستان امام سجاد (ع) هم اکنون ۲ مترمکعب در ثانیه است این در حالی است که در مدت مشابه سال گذشته بیش از سه برابر وضعیت فعلی بود که این مسئله نیز برای اکوسیستم این رودخانه نگران‌کننده است.

وی یکی از دلایل کاهش دبی رودخانه بشار را کم‌بارشی برف در کوهستان‌های دنا و افت آب‌های سرچشمه این رودخانه دانست و افزود: وضعیت خشکی ظاهری رودخانه بشار همانند سال ۸۷ بوده که خشکسالی در آن سال نیز چنین وضعیتی را بر این رودخانه تحمیل کرده بود.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به این مسئله که کاهش دبی آب رودخانه «بشار» افزون بر کمیت بر کیفیت این رودخانه اثر خواهد گذاشت، بیان داشت: یکی از راه‌های مهم و زنده نگه‌داشتن زیست این رودخانه اجرای سد تنگ سرخ و بهره‌برداری این رودخانه از میزان خروجی آب از این سد برای زیست این رودخانه است. 

نیازمند فوری به سد تنگ سرخ هستیم!

مصلح تأکید کرد: اگر سد تنگ سرخ آماده بهره‌برداری شدن بود؛ میزان آب این سد را تنظیم می‌کردی و حال امروز شاهد این وضعیت رودخانه بشار نبویدم.

اگرچه نگاه عمومی به احداث سدهای بدبینانه است؛ اما ایجاد سدهای استان در نفی این فرضیه‌ها است و با نگاهی به سد کوثر دیده‌ایم که این سد توانسته است دبی رودخانه زهره را به‌خوبی مدیریت کند و زیست این رودخانه در حال جریان باشد.

رودخانه ای که در یاسوج محو شد؟

از سویی دیگر رودخانه مهریان دومین نبض تپنده یاسوج و رودخانه بشار نیز به دلیل کم‌آبی با خشکسالی شدیدی روبه‌رو شده و این رودخانه در سال‌های اخیر همیشه جریان داشت، در سال جاری به‌کلی خشک شده است.

هرچند که برخی از کارشناسان یکی از دلایل آن را انحراف آب از سوی برخی از اهالی برای زمین‌های کشاورزی و انشعابات غیرمجاز در برخی باغات تفریحی می‌دانند، اما باید دانست که زیست این رودخانه هم برای آب‌های زیر زمینی و هم برای زیست این منطقه بسیار حیاتی است، اما حال شاهد خشک‌شدن این رودخانه نیز هستیم.

باید بدانیم که «بشار» از رودخانه‌های جنوب شرق بویراحمد است که از کوه‌های اردکان و ممسنی در استان فارس سرچشمه می‌گیرد و به‌سوی شمال شرقی بویراحمد سفلی پیش می‌رود، این رودخانه بیشتر در شرق و شمال شرقی استان کهگیلویه و بویراحمد جریان دارد در مسیر خود از شهر یاسوج و پارک ساحلی عبور کرده و به سمت دوراهان و بعد از آن به پاتابه پیش می‌رود. این رودخانه در ادامه مسیر پس از عبور از شمال شرقی منطقه و ورود به رودخانه خرسان، در پوزه شمالی دنا، از شمال منطقه بویراحمد سفلی و طیبی گذشته، با نام بارز به رود کارون می‌پیوندد و به‌سوی خلیج‌فارس سرازیر می‌شود.

اما در مورد سد خاکی «تنگ سرخ» نیز باید این مسئله را یادآور شویم که این سد خاکی در مرز کهگیلویه و بویراحمد و فارس یکی از مهم‌ترین سدهای ساخته شده در ایران خواهد بود که مسئله آب در دو استان را مرتفع خواهد کرد، پروژه‌ای مشترک بین این دو استان که در سال ۱۳۹۰ کلنگ‌زنی شد؛ این سد با هسته رسی در کهگیلویه و بویراحمد در حال ساخت است که ۶۶ متر ارتفاع و ۹۱۷ متر در ناحیه تاج، طول خواهد داشت و ظرفیت ذخیره‌سازی ۱۵۷ میلیون مترمکعب آب را دارد.

سد مخزنی امروز سد مخزنی «تنگ سرخ» با حجم تنظیم شده ۱۵۷ میلیون مترمکعب یکی از سدهای مهم جنوب کشور است که ۵۶ میلیون مترمکعب از مخزن سد «تنگ سرخ» برای آب شرب استان فارس است؛ اما سهم ۷۰درصدی استان کهگیلویه و بویراحمد جمعاً ۱۰۱ میلیون مترمکعب در طول سال خواهد بود که با این حکم هم بشار خروشان‌تر خواهد بود و هم تنش آبی شرب و کشاورزی دیار پایتخت طبیعت مرتفع خواهد شد.

انتهای خبر/

اخبار مرتبط
نظر شما
  • نظرات حاوی توهین و هرگونه نسبت ناروا به اشخاص حقیقی و حقوقی منتشر نمی‌شود.
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود.

هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نفری باشید که نظر می‌گذارید!