حجت‌الاسلام قاسم انصاری در یادداشتی به مناسبت سالروز ولادت باسعادت حضرت زینب (س) نوشت: در تاریخ اسلام، جایگاه حضرت زینب کبری (س)، دختر امیرالمؤمنین (ع) و یادگار رسول اکرم (ص)، ترکیبی یگانه از حکمت عمیق، صلابت روحی و تحمل رنج‌های عظیم الهی است. ایشان نه تنها مخزن دانش اهل بیت بودند، بلکه ملقب به عقیله بنی‌هاشم و تجسم والای شکیبایی یک زن در مصیبت‌های بزرگ آسمانی به شمار می‌آیند. شخصیت ایشان فراتر از جایگاه یک بانوی تاریخ‌ساز است؛ ایشان سندی زنده و روشن از مقاومت جوهر انسان در برابر ستم و استبداد حاکمان هستند.

با وجود تمام سختی‌ها و فجایعی که بر ایشان روا شد، توانستند رسالت خطیر برادرشان، امام حسین (ع)، را به سلامت به دوش بکشند و میراث آن را به نسل‌های بعدی منتقل سازند. دانش گسترده و بینش نافذشان، ایشان را به مرجعی فکری و پناهگاهی برای مؤمنان تبدیل کرده بود.

شکیبایی زینبی؛ اوج باور توحیدی

صبر حضرت زینب (س) نه از جنس انفعال و سستی، بلکه نمایانگر تسلیمی فعال و آگاهانه به اراده پروردگار است؛ این صبر بود که در قلب بحرانی‌ترین لحظات، این کلام شورانگیز را از لبانشان جاری ساخت: «جز زیبایی ندیدم».

این جمله، اوج درک توحیدی ایشان را منعکس می‌کند؛ درسی جاودان برای آیندگان که حتی در تاریک‌ترین گذرگاه‌های تاریخ، نقشه‌ی حکیمانه و زیبایی خداوند پنهان است. این استقامت، ریشه در مکتب تربیتی ایشان داشت؛ مدرسه‌ای که عرفان را با حماسه پیوند می‌داد.

این نوع شکیبایی، خود به نیروی پیش‌برنده تبدیل شد که نه تنها روح بازماندگان را حفظ کرد، بلکه پایه‌های قیام‌های آتی را بنا نهاد. این مفهوم که در ادبیات دینی به «صبر جمیل» تعبیر می‌شود، یعنی حفظ رسالت و آبرو در اوج گرفتاری، نه فقط تاب آوردن رنج؛ در واقع، صبر ایشان یک کنش هدفمند برای پاسداری از دین و جلوگیری از تحریف حقایق بود.

این پایداری نمایان ساخت که چگونه ایمان واقعی می‌تواند بزرگ‌ترین شکست‌های ظاهری را به پیروزی‌های معنوی عظیم بدل سازد. ایشان با همین صبر، الگویی شدند که چطور می‌توان در وخیم‌ترین شرایط، کرامت ذاتی انسانی و وفاداری به اصول را پایدار نگه داشت.

نقش تعیین‌کننده در رویدادهای پس از کربلا

پس از واقعه کربلا، نقش حضرت زینب (س) نقشی محوری و سرنوشت‌ساز بود. در روز عاشورا، ایشان در سخت‌ترین لحظات، وظیفه سنگین مدیریت بحران عاطفی بازماندگان و تضمین بقای مکتب امام حسین (ع) را بر عهده گرفتند. از حمایت جانی امام سجاد (ع) تا هدایت کاروان اسرا، هر قدم ایشان حساب‌شده و در راستای صیانت از رسالت شهیدان بود.

مهم‌ترین دستاورد ایشان، ایراد خطبه‌های آتشین در مراکز قدرت آن زمان، یعنی کوفه و شام بود. این سخنرانی‌ها، که در اوج فصاحت علوی و صلابت فاطمی ایراد می‌شد، حقیقت ماجرا را از ورای پرده‌های تزویر حاکمان آن دوره بیرون کشید و مظلومیت خاندان پیامبر را به گوش همگان رساند.

ایشان با کلام خود، کربلا را زنده نگه داشتند و یزید را در دادگاه تاریخ رسوا ساختند. خطبه‌ای که در مجلس یزید قرائت شد، نمونه‌ای بی‌بدیل از شجاعت سیاسی و قدرت بیان است؛ جایی که با استناد به اصالت الهی خود و کلام خدا، مشروعیت بنی‌امیه را به چالش کشیدند. این کلمات، مانند تیغی برّان از جانب حقیقت، شالوده‌ی حکومت غاصب را به لرزه درآورد و پیام نهضت عاشورا را برای همیشه ماندگار کرد. نقش ایشان در اینجا صرفاً یک بازمانده نبود؛ ایشان تبدیل به «نایب‌الشهید» شدند.

حضرت زینب (س) نه فقط برای زنان شیعه، بلکه برای تمامی جوامعی که در مسیر عدالت و حق گام برمی‌دارند، یک الگوی کامل محسوب می‌شوند. استقامت و شکیبایی ایشان، پیامی است برای تمام نسل‌ها که چگونه با اتکا به ایمان و کلام حق، می‌توان در برابر ظلم ایستاد و پاسدار خون شهیدان بود. نقش محوری ایشان در تثبیت پیام عاشورا و جلوگیری از انحراف آن، ایشان را به مدافع اصلی نهضت حسینی تبدیل کرده است. یاد و نام این بانوی فرزانه، همواره چراغ راه حقیقت‌جویان خواهد بود.

میراث ایشان، مجموعه‌ای از درس‌های ایستادگی، تدبیر در کلام و کرامت در عمل است که بشریت معاصر بیش از هر زمان دیگری به آن احتیاج دارد. این الگوی رهایی‌بخش، از قید زمان و مکان عبور کرده و همچنان الهام‌بخش است.

مقام علمی و فقهی ایشان

حضرت زینب (س) از دوران کودکی تحت آموزش مستقیم پدر گرانقدرشان، امام علی (ع) و مادرشان حضرت فاطمه زهرا (س) قرار گرفتند. ایشان مفسر قرآن و راوی احادیث اهل بیت بودند. نقل شده است که ایشان محافل تفسیر قرآن را برای بانوان کوفه اداره می‌کردند که گواهی بر ژرفای دانش ایشان در علوم دینی است. این جایگاه علمی، به سخنرانی‌ها و تذکرات ایشان وزنی مضاعف می‌بخشید.

پس از شهادت برادران و عزیزان، اصلی‌ترین وظیفه ایشان، حفظ جان امام سجاد (ع) بود که به علت بیماری قادر به مدیریت وضعیت نبودند. ایشان با شجاعتی وصف‌ناپذیر، رهبری قافله اسرا را به عهده گرفتند. شیوه‌ی برخورد ایشان با سپاهیان دشمن و رویارویی با ابن زیاد و یزید، اوج هوش سیاسی و مهارت مدیریت بحران را به نمایش می‌گذارد. ایشان به جای فروپاشی روحی، از هر فرصتی برای رساندن پیام استفاده کردند.

خطبه‌های حضرت زینب (س) صرفاً احساسی نبودند، بلکه مملو از استدلال‌های عقلی و تاریخی ریشه‌دار بودند. در سخنرانی کوفه، ایشان با اشاره به جایگاه والای خاندان پیامبر و سوابق تاریخی، حکومت یزید را غاصب و منحرف معرفی کردند. ترکیب کلام ایشان به گونه‌ای بود که سخنانشان، مانند شمشیری برنده، همزمان هم تسلی‌بخش شیعیان و هم کوبنده ستمگران بود. این بلاغت، میراث مستقیم از مادر گرامی‌شان حضرت فاطمه (س) و پدرشان امام علی (ع) بود که خود منشأ فصاحت و زیبایی کلام در جهان اسلام به شمار می‌روند.

حضرت زینب (س) به اثبات رساندند که زن می‌تواند همزمان نماد عفاف و اوج شجاعت باشد. ایشان در سخت‌ترین شرایط اسارت، حجاب و عزت نفس خود را پاس داشتند و این حفظ عزت را مقدمه‌ای برای حفظ عزت مکتب قرار دادند. حضور ایشان در عرصه سیاست دینی، الگویی برای زنان مسلمان در تمامی دوران‌ها فراهم آورد که چگونه می‌توان در قالب حیای زنانه، قدرتمندترین دشمنان حق را به چالش کشید.

صبر زینبی در نگرشی ژرف‌تر، تمرین عملی توحید افعالی است. زمانی که انسان به این باور می‌رسد که هیچ رویدادی خارج از علم و اراده خداوند رخ نمی‌دهد، آنگاه مصیبت‌ها را نه شکست، بلکه مرحله‌ای از تحقق طرح بزرگ‌تر الهی می‌بیند. این درک عمیق، به ایشان این توانایی را داد که در برابر سیل حوادث، حتی لحظه‌ای ایمان خود را از دست ندهند. این شکیبایی، یک واکنش منفعلانه نیست، بلکه انتخابی فعال برای حفظ ارزش‌هاست.

حضرت زینب کبری (س) به عنوان کامل‌ترین مظهر صبر و حامل رسالت در واقعه کربلا، با حفاظت از جان امام سجاد (ع)، رهبری کاروان اسرا و از همه مهم‌تر، با روشنگری کلامی در کوفه و شام، موفق شدند نهضت امام حسین (ع) را از یک فاجعه محلی به یک قیام جهانی تبدیل کنند. ایشان الگویی برای تمام کسانی هستند که ایمان را بر مصلحت و مقام مقدم می‌شمارند. میراث ایشان، زنده نگه داشتن حقیقت ناب در برابر هرگونه تحریف است.

انتهای خبر