اصرار معاون اول رئیس‌جمهور بر یک اقدام غیرقانونی!

باید بدانیم که رشته کوهه‌ای زاگرس و حیات‌وحش آن و بلوط‌های کهن‌سالش که در طی سالیان دراز توانسته‌اند مردمان زیادی را در خود جای دهند و به میراثی از نیاکان برای این مردم باشند، امروز زخم‌خورده سدسازی‌های سریالی شده است.

طبق نظر کارشناسان در بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکایی لاتین مسئولانشان به دنبال تخریب سد برای کمک به طبیعت هستند، اما امروز برخی از مافیای آب با ایجاد سدهای سریالی در حوضچه‌های اصلی آب رودخانه‌های پر آب به دنبال احداث سریالی جنجالی برای غصب آب‌شده‌اند.

مافیای آب؛ سایه شوم بر سر سد ماندگان و نابودی اکوسیستم دنا

درست یک سال پیش، خبری مبنی بر واگذاری دنای شرقی، «منطقه حفاظت‌شده دنا» در سلسله جبال زاگرس و در نوار مرزی یاسوج و سمیرم اصفهان به گوش رسید، مسئله‌ای که باعث شد دوستداران محیط‌زیست و مردم دیار کهگیلویه وبویراحمد نسبت به آن مواضع تندی داشته باشند.

اما این مسئله که می‌رفت به مسئله‌ای حاد تبدیل شود، به‌یک‌باره فرونشست تا اینکه پشت پرده آن احداث سدی به نام ماندگان در منطقه سمیرم و درست در قرینه قله‌های بیژن و سیچانی بر سر زبان‌ها افتاد.

سد ماندگان؛ پروژهای بدون مجوز زیست‌محیطی، اما با حمایت مافیای آب!

سد ماندگان که بر روی رودخانه ماربر و در منطقه‌ای حیانی حوضچه‌ای اصلی کارون و رودخانه خرسان ایجاد خواهد شد، تهدیدات بی‌شماری را برای دنا و کوه‌های زاگرس و هوای خنگ و سرد زمستانی آن به وجود خواهد آورد و به گفته کارشناسان محیط زیستی و بر اساس پالایش‌های آنان، محیط‌زیست بکر این منطقه و دنا را به‌کلی به خطر خواهد انداخت.

سد ماندگان که یوغ ترس آن از سد خرسان نیز بیشتر است، امروز به مسئله ملی نیز تبدیل‌شده، مسئله که باعث شد کنشگران، فعلان محیط زیستی، مسئولان کشوری، دادستان کل کشور و حتی نمایندگان استان‌های کهگیلویه وبویراحمد و خوزستان نسبت به ساخت آن موضع‌های سخت‌گیرانه بگیرند.

از گتوند تا ماندگان؛ بازی خطرناک مافیای آب با طبیعت ایران

سد ماندگان که به گفته کارشناسان محیط زیستی، مسائل مهم محیط زیستی آن‌هم رعایت نشده است، می‌تواند به منطقه زیست‌کره دنا صدمات بس مخرب و جبران‌ناپذیری بزند و باعث شود که این منطقه که به‌عنوان تنها زیستگاه حیات‌وحش و حتی حوضچه آب‌های سطحی و زیرزمینی و چشمه‌های فراوان دنا معروف است دچار خسران‌های جبران‌ناپذیری بشود وزندگی بیش از چندین میلیون نفر از قله‌های دنا تا دشت‌های زیبای خوزستان را تحت شعاع خود قرار دهد.

حال در همین زمینه با درز اطلاعات احداث این سد در اصفهان و منطقه ماندگان بر روی رودخانه ماربر، فعالان محیط زیستی فراخوان اعتراض نسبت به این موضوع را دادند و برخی از چهره سیاسی نیز به احداث این سد اعتراض کردند و حتی برخی از فعالان محیط زیستی یکی از دلایل الحاق دنای شمالی به منطقه سمیرم را کم‌کاری مسئولان استانی در دولت پیشین دانسته‌اند و به کم‌کاری مسئولان استانی در محیط‌زیست و استانداری برای این مسئله منتقد بودند.

انتقال آب یا غارت منابع؟ 

بعد از موضوع گیری در این زمینه و آمدن دولت چهاردهم و همچنین آغاز به کار نماینده بویراحمد و دنا و مارگون در مجلس شورای اسلامی، بهرامی خبر از توقف این سد با نامه‌نگاری داد؛ اما آنچه از سوی رسانه‌های زرد بر روی رسانه‌های انعکاس داده می‌شد، فعالیت 24 ساعته احداث این سد بدون مجوزت زیست‌محیطی بود که نشان می‌داد که این سد فقط با هماهنگی با مسئولان عالی‌رتبه دولت می‌تواند متوقف پیدا کند.

مسئله سد ماندگان به‌گونه‌ای پیش می‌رفت که اصفهان از هر سمت و سویی به دنبال احداث سد خرسان و از سویی به دنبال احداث سد ماندگان و حتی سدی دیگر به نام شهید در منطقه پازن پیر را کلیک زد، یعنی دریاچه‌ای از آب سرزمین دنای افسانه‌ای و کیخسرو جهان‌گشا را محاصره خواهد کرد.

این کابوس تلخ همانند این بوده که دیار سبز و تنها زیستگاه پلنگ دنا و بلوط‌های کهن‌سال دنا، فقط خرابه‌ای از آن بجا خواهد ماند، آن‌هم با احداث سد بر روی حوضچه اصلی آب رودخانه خرسان و کارون، مسئله‌ای بغرنج که موجب تشنگی چند میلیون نفر در چهارمحال‌وبختیاری، کهگیلویه وبویراحمد و خوزستان می‌شود.

عتراض مردم کهگیلویه و بویراحمد؛ سد ماندگان، پروژه مافیای آب است

همین مسئله باعث شد که برخی از نمایندگان خوزستان ازجمله جلیل مختار با نامه‌ای به معاون اول رئیس‌جمهور خواهان جلوگیری از احداث این دو سد جنجالی و سریالی در منطقه زاگرس شود؛ هرچند که مسئولان استان اصفهان خواهان عملیات عمرانی و تسریع در عملیات این سد بودند، اما سازمان محیط‌زیست کشور خبر از عدم مجوز زیست‌محیطی این پروژه را اعلام کرد و به‌صراحت گفته است که این سد هنوز پیوست زیست‌محیطی ندارد و باید با حضور کارشناسان این مسئله بررسی شود.

از سویی دیگر مسئولان قضایی استان از طریق دادستان شهرستان شهرضا خواهان توقف این سد همانند سد خرسان که با رأی یکی از قضات استان متوقف شد بودند که این مسئله به مسئولان بالادستی استان اصفهان ارجاع داده شد.

سد ماندگان؛ تیشه به ریشه دنا یا منفعت گروهی خاص؟

در همین راستا مسئله سد ماندگان حالا به یک ابر چالش و یک مسئله حیاتی در کشور تبدیل‌شده، مسئله‌ای که بسیاری از کنشگران معروف محیط زیستی در رابطه با آن موضوع گیری کرده‌اند و حتی استاندار کهگیلویه وبویراحمد در این زمینه گفته در راستای احداث این سد نامه‌نگاری‌های با نهاد ریاست جمهوری و حتی شخص معاون اول داشته است.

رحمانی در خصوص سد ماندگان تصریح کرده است: که تصمیم‌گیری در حوزه مدیریت آب ملی بوده و ساخت سدها باید همراه با پیوسته‌ای زیست‌محیطی و مطالعات دقیق باشد.

هرگونه خدشه به دنا مانع ساخت سد ماندگان خواهد شد

وی افزوده است: اگر مطالعات نشان دهند که سد ماندگان آسیبی به دنا وارد نمی‌کند، مخالفتی با ساخت آن نداریم؛ اما اگر کوچک‌ترین خدشه‌ای به دنا وارد شود، همه باید مانع ساخت آن شوند.

حتی درهمین راستا استاندار کهگیلویه وبویراحمد در میان دانشجویانی که در این زمینه تجمع کرده و خواهان مبادرت مسئولان استانی و کشوری با این سد شدند، گفته است: به‌صورت مکتوب و رسمی نامه بنده به رئیس‌جمهور ارسال‌شده و باید منتظر نتیجه ماند.

یدالله رحمانی عنوان کرده است: پیشنهاد شما دانشجویان در قالب نامه‌ای مکتوب به دفتر رئیس‌جمهور تقدیم شده است و از وی درخواست کرده‌ایم که با توجه به حجم اعتراض‌ها و نگرانی‌ها تا زمانی که یک گروه کارشناسی متشکل از سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، محیط‌زیست کشور و معاونت عملی رئیس‌جمهور موضوع را بررسی و به یک جمع‌بندی علمی برسند، دستور توقف پروژه را بدهند.

جامعه دانشگاه جلوی سد ماندگان خواهد ایستاد!

حتی در همین راستا سعادت صالحی نیا مسئول بسیج دانشجویی کهگیلویه وبویراحمد در پاسخ به پرسشی درباره سدهای ماندگان و خرسان ۳، بر نقش و مسئولیت دانشگاه در بررسی کارشناسی این پروژه‌ها تأکید کرد و اظهار داشته است: مطابق با فرمایشات استاندار، آقای رحمانی، حل مسائل و مشکلات استان باید از مسیر جامعه دانشگاهی عبور کند.

وی ادامه داد: بر همین اساس، وی دانشگاه یاسوج را مأمور بررسی ابعاد مختلف سد ماندگان کردند؛ اکنون، اساتید دانشگاه با همراهی تشکل‌های دانشجویی، گزارش مکتوبی تهیه‌کرده‌اند که چند ماه پیش به استانداری تحویل داده‌شده و نسخه‌ای از آن نیز به نهادهای بالادستی در تهران ارسال‌شده است. این گزارش، حاصل یک کار علمی و دقیق است و در دانشگاه یاسوج موجود است

 صالحی نیا ادامه داد: دانشجویان نیز در این زمینه فعالیت‌های میدانی انجام داده‌اند و نتایج آن آماده ارائه است. ما معتقدیم اگر انسانیت، طبیعت و هویت خود را پاس می‌داریم، باید در برابر پروژه‌هایی همچون سد غیرقانونی ماندگان ایستادگی کنیم.

مطالبه سد ماندگان؛ مطالبه هویت تاریخی این سرزمین است

وی افزود: مطالبه دانشجویان نه‌تنها متعلق به دانشجویان و دانشگاهیان، بلکه متعلق به مردم، درختان بلوط، کوه دنا و هویت تاریخی این سرزمین است. اگر امروز سکوت کنیم، فردا در برابر آیندگان شرمسار خواهیم بود.

در همین راستا روز گذشته صدیقه ترابی، معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور، در آخرین اظهارات خود صراحتاً اعلام کرد: «تاکنون هیچ مجوز زیست‌محیطی برای سد ماندگان و طرح انتقال آب بین‌حوزه‌ای صادر نشده و بررسی‌ها در این زمینه ادامه دارد.»

هیچ مجوز زیست‌محیطی برای سد ماندگان صادر نشده است

وی با تأکید بر تعهد سازمان حفاظت محیط‌زیست به انجام بررسی‌های دقیق و علمی افزود: «مذاکرات فشرده‌ای از مهرماه سال گذشته میان سازمان حفاظت محیط‌زیست و وزارت نیرو درباره این طرح‌ها آغازشده و هرگونه انتقال آب بین‌حوزه‌ای تنها باهدف تأمین آب آشامیدنی و پس از تصویب شورای عالی آب امکان‌پذیر خواهد بود.»

ترابی با اشاره به چالش‌های پیشروی این پروژه اظهار داشت: «وجود پرونده‌های موازی و گاه متداخل مانند طرح بهشت‌آباد که هدف مشابهی دنبال می‌کنند، موجب درخواست ما از وزارت نیرو برای تعیین تکلیف نهایی یکی از این طرح‌ها شده است تا از موازی کاری و سردرگمی جلوگیری شود.»

مصوبه شورای آب؛ تأیید نهایی محیط زیست نیست؟

 وی تأکید کرد: «تصویب شورای عالی آب در پایان سال گذشته مبنی بر انتقال آب بین‌حوزه‌ای سد ماندگان، تأیید نهایی زیست‌محیطی نیست و تا زمان صدور مجوز ارزیابی اثرات زیست‌محیطی کامل، هیچ اقدامی اجرایی در این زمینه مجاز نیست.»

ترابی در ادامه به دخالت معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری در این پروژه اشاره کرد و گفت: «ورود معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری به موضوع باعث شده تا هرگونه اقدامات اجرایی تا صدور مجوز نهایی متوقف شود.» وی با اشاره به شرایط خشک‌سالی و کم‌آبی کشور، بر ضرورت همکاری برننهادی تأکید کرد و افزود: «ما خواستار همکاری و تعامل متقابل نهاد ها هستیم تا بتوانیم پیامدهای زیست‌محیطی این طرح را بر اساس اصول علمی به‌دقت بررسی کنیم.»

همچنان در حال بررسی هستیم!

 او همچنین نبود گزارش‌های کامل ارزیابی زیست‌محیطی را یکی از موانع اصلی این پروژه دانست و اظهار داشت: «تاکنون هیچ مجوزی صادر نشده و سرنوشت طرح سد ماندگان و انتقال آب بین‌حوزه‌ای وابسته به پایان بررسی‌های زیست‌محیطی و تصمیم‌گیری‌های آینده است.

اما یکی از پر حاشیه تمرین مشکلات در این راستا نامه دفتر معاون اول رییس جمهور به جواب نامه حاصل مختار نماینده شهرستان آبادان بوده که به صراحت گفته است که احداث این سد مشکلی ندارد و حتی دستور تعلق گرفتن بودجه شاخص به احداث آن از سوی خصوصی سازی را نیز داده است.

در همین راستا سخنگوی دولت در پاسخ به این سوال که موضوع نامه شبهه برانگیز معاون اول رئیس جمهور در رابطه با سد ماندگان که فاقد مجوزهای محیط زیستی و ارزیابی‌های این حوزه است سوال پرسیدع شده است که وی بیان کرد: دستور معاون اول به این معنا نبوده است که بدون کار کارشناسی این کارها انجام شود بلکه این موضوع را به دلیل اهمیت در اولویت سازمان محیط زیست قرار دهند و آنها اعلام نظر بکنند، سازمان محیط زیست استقلال کافی دارد و اقتدار کافی را در اختیار دارند.

وی ادامه داد: گاهی اوقات کارها مشمول مرور زمان می‌شود و دستورها مبنی بر این بوده است که این موضوع در اولویت قرار بگیرد و بستر توسعه باید از بستر محیط زیست امن عبور بکند. رئیس جمهور همواره تاکید دارد که توسعه اقتصادی بدون ملاحظات محیط زیستی مضر خواهد بود.

در همین راستا آرش مصلح در گفتگو با خبرنگای پایگاه خبری «صبح زاگرس» گفت: در رابطه با  فعالیت و یا ادامه کار فیزیکی این سد باید به صورت فیزیکی این موضوع مورد بازبینی قرار بگیرد و نمیتوان به صراحت گفت که این پروژه متوقف شده یا در حال ادامه کار است.

وی در ادامه به موضوع احداث شدن یا نشدن این سد نیز اشاره کرد و گفت: این سد در حوزه استحفاظی اصفهان قرار دارد و ما نگرانی‌های خودمان را همان موقع گفته‌ایم و در همین راستا از سوی نهاد ریاست جمهوری موضوع این نگرانی‌های در حال بررسی است.

مدیرعامل آب و منطقه ای استان در رابطه با سخنان معاون محیط زیست و صادر نشدن پیوست‌های محیط زیستی این سد نیز گفت:پیوست‌های زیست محیطی از اصلی‌ترین نکات هر پروژه مهمی است که باید رعایت شود.

همچنین معاون سیاسی امنیتی استاندار در گفتگو با خبرنگار صبح اگرس در این زمینه نیز گفت: موضوع سد ماندگان یک موضوع مهم بوده که باید بر اساس نکات ریزی که دارد و استاندار نیز آن را طی نامه ای به مسئولین کشوری ارائه داده است مورد بررسی قرار گیرد.

فتاح محمدی گفت: در این رابطه مقالات وگزارش هایی نوشته شده که با رعایت قوانین و استعلامات ارائه خواهد شد.

وی بیان داشت: این یک پروژه عمرانی در سطح کلان یک استان است و در خط مرزی استان ما و آمایش سرزمینی ما قرار ندارد و باید از سوی نهادهای عالی رتبه کشوری مورد ارزیابی  قرار بگیرد.

ابهام ارزیابی‌های زیست محیطی سدماندگان

حال باید بگوییم تا زمان تکمیل ارزیابی‌های زیست‌محیطی، سرنوشت سد ماندگان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

آن چیزی که نشان می‌دهد دست‌های پرده و سیاستی خواهان احداث این سد و از سویی دیگر محیط‌زیست و کنشگران محیط زیستی احداث این سد را بسیار خطرآفرین می‌دانند.

افشای نقش مافیای آب در اجرای غیرقانونی سد ماندگان

 توقف کنونی پروژه به دلیل دخالت معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری و تأکید سازمان حفاظت محیط‌زیست بر رعایت اصول علمی، شاید فرصتی برای بازنگری اساسی در این طرح باشد.

اما این توقف، پاسخگوی خسارت‌های احتمالی واردشده به محیط‌زیست یا اعتماد عمومی نیست.

نهادهای مسئول، به‌ویژه وزارت نیرو، باید توضیح دهند که چرا پروژه‌ای بدون مجوزهای لازم کلید خورده و چه اقداماتی برای جبران این تخلف در نظر گرفته‌شده است.

انتهای خبر/