به گزارش پایگاه خبری تحلیلی«صبح‌زاگرس» محمد لسانی در نشست وبیناری با فعالان مجازی کهگیلویه در تبیین رسانه‌های اجتماعی و تفاوت با رسانه‌های جمعی اظهار کرد: رسانه‌های اجتماعی دسته جدیدی از رسانه‌ها هستند؛ پس از رسانه‌های مکتوب، دیداری و شنیداری، و رسانه‌های آنلاین. امروز این رسانه‌ها گستره و اهمیت بیشتری نسبت به گذشته یافته‌اند. اگر بخواهیم ساده دسته‌بندی کنیم، دو نوع رسانه داریم: رسانه جمعی و رسانه اجتماعی.  

وی توضیح داد: رسانه‌های جمعی گذشته شامل کتاب، روزنامه، مجله، رادیو، تلویزیون و سینما می‌شد. اما رسانه‌های اجتماعی امروز جلوتر می‌روند و اهمیتشان بیشتر می‌شود. این رسانه‌ها ارتباط مستقیم میان انسان‌ها برقرار می‌کنند و کاربران کمتر احساس نیاز به رسانه‌های بزرگ سنتی دارند.  

پژوهشگر رسانه افزود: ابتدا پیام‌رسان‌ها آمدند و ارتباط دوسویه ساده‌ای میان مدیران کانال و مخاطبان ایجاد کردند. سپس شبکه‌های اجتماعی شکل گرفتند و اثر شبکه‌ای یا «نتورک افکت» پدید آمد؛ جایی که کاربران خودشان فضای کنش شبکه‌ای را می‌سازند.  

لسانی ادامه داد: شبکه‌های اجتماعی می‌توانند صوتی باشند مثل کلاب‌هاوس، تصویری مثل اینستاگرام و روبینو، یا ویدیویی مثل یوتیوب و آپارات. اما رسانه‌های اجتماعی فقط شبکه‌های اجتماعی نیستند. ما شش دسته رسانه اجتماعی داریم:  
۱. شبکه‌های اجتماعی  
۲. پیام‌رسان‌ها  
۳. بازی‌های آنلاین گروهی  
۴. ویکی‌ها (مانند ویکی‌پدیا)  
۵. کوتاه‌نوشته‌ها (مانند توییتر)  
۶. جهان‌های موازی (مانند متاورس یا ماینکرفت).  

وی خاطرنشان کرد: متاورس در حال حاضر پروژه‌ای شکست‌خورده محسوب می‌شود، اما شاید با پیشرفت فناوری‌های 5G و پردازشگرهای گرافیکی دوباره جان بگیرد.  

رسانه‌های اجتماعی و دو قطبی شدن جامعه

کارشناس سواد رسانه گفت: رسانه‌های اجتماعی به دلیل تکثر و چندصدایی، جامعه را به سمت اتمی شدن و دو قطبی شدن در موضوعات مختلف سوق می‌دهند. هر فرد یا گروهی طناب را از یک طرف می‌کشد و نتیجه آن شکل‌گیری خرده‌فرهنگ‌های متضاد و متناقض است.  

وی افزود: نمونه بارز این وضعیت را می‌توان در جامعه ایالات متحده مشاهده کرد؛ جامعه‌ای که به شدت دو قطبی است و درگیر جنگ رسانه‌ای نیز هست. همان‌طور که جمهوری اسلامی با مداخلات خارجی مواجه است، آمریکا نیز هدف جنگ رسانه‌ای روسیه و چین قرار دارد.  

او با اشاره به تجربه جنگ ۱۲ روزه خاطرنشان کرد: در آن مقطع، خوشه‌ای از ۵۰ اکانت با نام Prison Break علیه کشور ما فعالیت می‌کردند. این شبکه توسط آزمایشگاه سیتیزن‌لب کانادا شناسایی شد. همزمان با حمله موشکی رژیم صهیونیستی به اوین، فیلمی جعلی با هوش مصنوعی منتشر شد که هیچ اصالتی نداشت اما هدفش تحریک افکار عمومی بود.  

لسانی ادامه داد: این خوشه‌ها بعدها در موضوعاتی مانند بحران آب نیز فعال شدند و با تولید محتوای هیجانی تلاش کردند اعتراضات خیابانی را تحریک کنند. بنابراین باید باور داشته باشیم که رسانه‌های اجتماعی گاهی به سرسره‌ای برای جنگ رسانه‌ای کشورهای متخاصم تبدیل می‌شوند.  

راهکارهای مقابله با گسست اجتماعی

لسانی در بخش دیگری از سخنان خود به چند راهکار اشاره کرد و افزود:باید با  پرهیز از نگاه هیجانی و تک‌سویه، موضوعات روز باید با تحلیل همه‌جانبه بررسی شوند.

وی دعوت به انصاف و ترمیم اجتماعی؛ را از دیگر راهکارها برشمرد و گغت: محتواهایی که فاصله‌گذاری میان مردم و حاکمیت یا میان خود مردم ایجاد می‌کنند، باید مهار شوند. هم‌چنین ارجاع به چهره‌های مرجع و تحلیلگران بزرگ با تبعیت از رهبران فکری توانایی پردازش جامعه را تقویت می‌کند.  

اتحاد اجتماعی و نقش دولت چهاردهم

وی گفت: امروز قایقی که جمهوری اسلامی در مسیر پیش روی خود انتخاب کرده، دولت چهاردهم به ریاست دکتر پزشکیان است. تفاوتی میان نظام و دولت نباید گذاشت؛ همان‌طور که رهبر انقلاب تأکید کردند، حمایت از دولت و مدیران خدوم آن، حمایت از نظام محسوب می‌شود.  

او افزود: جمهوری اسلامی در دهه‌های مختلف با آرای مردم دولت‌های متفاوتی را جایگزین کرده است. امروز نیز موتور حرکت این کشتی، دولت چهاردهم است. بنابراین نقدهای بی‌رحمانه و ساختارشکنانه جفا به نظام خواهد بود. البته انتقاد سازنده و همراه با محبت، نشانه همدلی است و باید از آن استقبال کرد.  

نگاه متوازن به نقد و دستاوردها

لسانی ادامه داد: در جامعه ما باید ذره‌بینی برای دیدن خوبی‌ها و زبانی صیقل‌خورده برای بیان انتقادات داشته باشیم. هم نیمه پر لیوان را ببینیم و هم نیمه خالی را. برای مثال، در موضوع تنظیم بازار یا اقلام سفره مردم ممکن است ناترازی‌هایی وجود داشته باشد، اما در همین حال باید به دستاوردهایی مانند افزایش چند صد مگاوات به شبکه برق کشور نیز توجه کنیم؛ دستاوردی که پس از سال‌ها رکود در توسعه شبکه برق حاصل شده است.  

تهدید دیپ‌فیک و جعل رسانه‌ای

وی هشدار داد: یکی از مسائل مهم امروز توجه به تولیدات جعلی و دیپ‌فیک در فضای مجازی است. این تولیدات با استفاده از هوش مصنوعی صدا یا تصویر افراد مشهور را جعل می‌کنند و پیام‌های ساختگی منتشر می‌سازند. نمونه اخیر، ویدیوهایی بود که با صدای امامان جمعه کشور ساخته شده و محتوای جعلی علیه ایران منتشر کرده بودند.  

لسانی گفت: امروز شبکه‌های فعالی برای تولیدات جعل عمیق و هوش مصنوعی شکل گرفته‌اند. در کنار آن، تولیدات سفارشی جعلی نیز وجود دارد که منبع، مکان و زمان مشخصی ندارند و گاه معلوم نیست داخل کشور ساخته شده‌اند یا خارج از آن.  

فقدان تحلیل و صداقت در جریان‌های برانداز

وی ادامه داد: کسانی که با نگاه‌های صرفاً مادی وارد جنگ رسانه‌ای و براندازانه می‌شوند، چند ویژگی مشترک دارند: فقدان تحلیل، نبود صداقت و انتشار دروغ، بی‌توجهی به اخلاق و احترام، و بی‌اعتنایی به ارزش‌های الهی.  

او گفت: برخی اکانت‌ها با نام‌هایی چون آریامهر، فریاد در گلو و خیزش نوین فعال هستند که نشان‌دهنده رویکردهای سلطنت‌طلب و ضدنظام است. این موارد نیازمند افشاگری جدی است.  

راهکارهای مقابله با محتوای جعلی

لسانی افزود: راهکار نخست شناسایی این اکانت‌ها و زنجیره‌سازی محتواهای سیاه است تا انباشتی از شواهد برای افشاگری فراهم شود. دوم، توجه به تکنیک‌های پاسخ‌دهی است؛ برخی محتواها نیازمند پاسخ استدلالی هستند، اما در مورد تولیدات دیپ‌فیک کافی است جعلی بودن آنها اثبات شود.  

مسیرهای اتحاد و انسجام

او خاطرنشان کرد: اتحاد و انسجام، رمز موفقیت ایران است. این انسجام از چند مسیر شکل می‌گیرد: مسئولان که باید بسیجی‌وار عمل کنند. رسانه‌ها که باید امین و صادق باشند. نخبگان و خواص که با قلم و تریبون خود نقش‌آفرینی می‌کنند و جوانان که موتور جوشش پیام در جامعه هستند.  

انتهای خبر/