سدسازی و نقش آن در مدیریت منابع آب

سدها  ابزاری برای کنترل سیلاب و جلوگیری از خسارات ناشی از آن، نقش مهمی در حفظ زیرساخت‌ها ایفا می‌کنند. تولید انرژی نیز یکی دیگر از مزایای سدسازی است، انرژی تولیدی از سدها پاک و تجدیدپذیر بوده و در کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی موثر است.

سدها از مهم‌ترین سازه‌هایی هستند که با هدف مهار آب‌های سطحی به منظور بهره‌برداری از آب شرب، تولید انرژی، کشاورزی، صنعت و اهداف جانبی نظیر شیلات و گردشگری بر روی رودخانه‌ها ساخته می‌شوند. سدها بسته به نوع کاربرد و بهره‌برداری به سه دسته مخزنی، انحرافی و رسوب‌گیر تقسیم‌‌بندی می‌شوند.

سدسازی‌ها با مدیریت درست قادر به تولید انرژی برق هستند که این انرژی جز انرژی‌های پاک هست زیرا سبب گرم شدن کره زمین، آلودگی هوا، بروز باران‌های اسیدی و کاهش لایه ازن نمی‌شود.

یکی از وظایف مهم سدها، تنظیم جریان آب  در هنگام بارندگی شدید است که در همین راستا رودخانه‌ها و نهرها می‌توانند به سرعت متورم شوند و منجر به سیلاب ناگهانی شوند. سدها می‌توانند با رهاسازی آب با سرعت کنترل شده به مدیریت این جریان کمک کنند و در نتیجه خطر سیل در پایین دست را کاهش می‌دهند.

از فواید ایجاد سدها، تولید انرژی برق ناشی از جریان آب است که این روش پس از ذخیره‌سازی آب، آب انباشته شده در پشت سد از طریق دریچه‌ها و لوله‌ها به سمت توربین هدایت می‌شود و انرژی جنبشی آب، توربین را به چرخش درمی‌آورد و باعث تولید برق  می‌شود و از طریق خطوط انتقال به شبکه برق جهت توزیع و مصرف انتقال داده می‌شود.

کارکرد اصلی سدها يكي اينكه براي جبران نوسانات جريان رودخانه يا تقاضاي آب و انرژي، آب را ذخيره می‌كنند و ديگر اينكه سطح آب را افزايش می‌دهند تا به اين ترتيب بتوان آب را در يك جهت منحرف كرد يا اختلاف سطح ميان مخزن و پايين دست رودخانه را افزايش داد. ايجاد اين ذخيره و اختلاف سطح آب به سدها امكان توليد برق، تأمين آب كشاورزي، صنعتي و آب آشاميدني و همچنين كنترل سيلاب را می‌دهد.

سدهای بزرگ  برای تأمين آب آبياری کشاورزی ساخته می‌شوند تا ساير هدف‌ها و بخش كشاورزی بيش از ساير بخش‌ها از آب شيرين استفاده کنند.