این آلودگی‌ها از طریق خاک، آب‌های سطحی و حتی هوای اطراف لانه‌ها و محل تجمع این حیوانات، به‌طور غیرمستقیم به چرخه زندگی شهروندان راه می‌یابد. «هشدار جدی کارشناسان، ایجاد چرخه‌های جدید انتقال بیماری» در اکوسیستم شهری است که می‌تواند منجر به شیوع بیماری‌هایی شود که پیش‌ازاین تحت کنترل بودند.

رفتارشناسی گله‌ای و تهدید ایمنی فیزیکی
از منظر رفتارشناسی حیوان، حضور کنترل نشده سگ‌ها در قالب گله، یک بمب ساعتی محسوب می‌شود. قلمرو گرایی ذاتی و رقابت بر سر منابع غذایی محدود (زباله‌ها)، رفتارهای تهاجمی مانند حمله گروهی به خودروها، تعقیب موتورسواران و هجوم به عابران به‌ویژه در ساعات خلوت (شب‌ها و صبح‌های زود) را به پدیده‌ای قابل پیش‌بینی و روزمره تبدیل کرده است. 

شکایت‌های مکرر شهروندان از «رفتارهای غیرقابل‌پیش‌بینی» این گله‌ها، تأییدی بر این هشدار علمی است.

فرسایش امنیت روانی جامعه
بعد اجتماعی این بحران، «فرسایش امنیت روانی» شهروندان است. امنیت تنها به نبود جرم تعریف نمی‌شود، بلکه «احساس آرامش»و «پیش‌بینی‌ناپذیر محیط»رکن اصلی آن است. 

امروزه تردد در بسیاری از معابر و پارک‌های یاسوج با ترس از مواجهه ناگهانی با گله سگ‌ها همراه شده و این موضوع، حق برخورداری از فضای شهری امن را برای اقشار مختلف، به‌ویژه کودکان، زنان و سالمندان، نقض کرده است.

معضل سگ‌های ولگرد در یاسوج اکنون به بحرانی چندبعدی تبدیل‌شده که علاوه بر تهدیدات بهداشتی و امنیتی، هزینه‌های اقتصادی قابل‌توجهی را نیز به دوش شهروندان تحمیل می‌کند.

بار اقتصادی پنهان بر دوش شهروندان
بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که هزینه‌های ناشی از تصادفات رانندگی با سگ‌ها، خسارت به خودروها و به‌ویژه هزینه‌های واکسیناسیون و درمان پس از گزش، سالانه مبالغ قابل‌توجهی را به خانواده‌های یاسوجی تحمیل می‌کند. 

این در حالی است که کارشناسان تأکید می‌کنند اجرای برنامه‌های پیشگیرانه مانند مدیریت اصولی جمعیت سگ‌ها، به‌مراتب کم‌هزینه‌تر از تبعات اقتصادی وضعیت است.

چرا مسئله حل‌نشده است؟
پاسخ به این سؤال، نقبی است به یک خلأ مدیریتی عمیق. باوجودی که شهرداری‌ها به‌عنوان متولی اصلی مدیریت حیوانات شهری شناخته می‌شوند، اقدامات آن‌ها عمدتاً به‌صورت مقطعی و فاقد پشتوانه کارشناسی است.

 از سوی دیگر، شبکه بهداشت و درمان استان نیز که باید برپایش و پیشگیری از بیماری‌های مشترک نظارت کند، عموماً پس از وقوع حوادث وارد عمل شده و برنامه مدونی برای پیشگیری ندارد. این پراکندگی و مسئولیت نهادهای متولی، باعث تداوم و تشدید بحران شده است.

راه‌حل‌های شناخته‌شده اما اجرانشده
کارشناسان راهکارهای علمی و تجربه‌شده‌ای ازجمله «عقیم‌سازی گسترده و سیستماتیک»،«واکسیناسیون سراسری»، «ایجاد پناهگاه‌های استاندارد»، «جمع‌آوری مستمر» و «مدیریت اصولی پسماند» برای قطع چرخه تولیدمثل و تغذیه این حیوانات را پیشنهاد می‌دهند. بااین‌حال، اجرای این راهکارها نیازمند عزم جدی، همکاری بین دستگاهی و تخصیص بودجه کافی است.

هشدار نهایی؛بحرانی که منتظر اقدام جدی است
وضعیت سگ‌های ولگرد در یاسوج دیگر یک مسئله ساده نیست؛ بلکه ترکیبی پیچیده از تهدیدات بهداشتی، روانی، اقتصادی و زیست‌محیطی است که تنها با رویکردی علمی، یکپارچه و مسئولانه قابل‌حل خواهد بود. شهروندان یاسوج حق‌دارند در محیطی امن و سالم زندگی کنند و این حق با شعار و اقدامات مقطعی محقق نمی‌شود. وقت آن است که مدیریت شهری از مرحله انکار عبور کرده و با اقدام عاجل و علمی، مانع از تبدیل این بحران به یک فاجعه تمام‌عیار شود

گفتنی است حضور سگ‌های ولگرد، خطری جدی برای سلامت عمومی محسوب می‌شود؛ چراکه این حیوانات می‌توانند ناقل بیماری‌های کشنده‌ای همچون هاری، کیست هیداتید و سالک باشند. 

افزایش موارد گزش در استان، زنگ خطری برای نظام بهداشتی است که نیازمند عزم جدی و فوری برای اجرای برنامه‌های علمی کنترل جمعیت، ازجمله واکسیناسیون، عقیم‌سازی و ایجاد پناهگاه‌های مناسب است.

شهروندان یاسوجی از مسئولان مربوطه می‌خواهند که هرچه سریع‌تر برای حل این معضل مزمن که به بحرانی امنیتی و بهداشتی تبدیل‌شده است، چاره‌اندیشی کنند.

شهروندان یاسوجی از مسئولان استانی و شهری تقاضا دارند به‌جای برخوردهای مقطعی و احساسی، با عزمی جزم و با بهره‌گیری از علوم روز، برای اجرای برنامه جامع مدیریت جمعیت سگ‌های ولگرد اقدام عاجل به عمل‌آورند.

 غفلت از این بحران چندبعدی، پیامدهای جبران‌ناپذیر بهداشتی، اجتماعی و امنیتی به همراه خواهد داشت.