اِسپَر؛ سرزمین یاقوت های سرخ درگچساران

 به گزارش پایگاه خبری تحلیلی صبح زاگرس، روستای زیبای اسپر در ۴۵ کیلومتری شمال شهرستان گچساران قرارگرفته است، در شرق روستای اسپر کوه خامی و روستای مارین، غرب آن روستای شامبراکان و آرو در قسمت شمال کوه زرد و جنوب این روستا  کوه دیل و روستای دیل قرار دارد. حدود ۹۰ درصد از محصولات باغات این روستا «انار» است که شیرین‌ترین و مرغوب‌ترین انار در تمام این منطقه است که به شهرستان‌های اهواز، آبادان گاهی اصفهان و دیگر استان‌ها نیز بارگیری می‌شود.

مردم اسپر علاوه بر باغداری  به دامداری، کشاورزی و صیفی‌کاری هم مشغول هستند آبیاری باغات و مزارع روستای اسپر توسط چشمه‌ای صورت می‌گیرد که در شمال این روستای خوش آب‌وهوا  قرار دارد و به «سرچشمه» معروف است. روستای اسپر ازلحاظ تاریخی دارای قدمتی بسیار زیاد و آثار باستانی موجود در منطقه پایین‌دست روستا بانام «حرجون» که این آثار به‌جامانده حاکی از تمدنی پیشرفته در دوران خود بوده است و بقایای تاریخی  دیگری در منطقه دیگر روستا «گرو» در شرق روستای اسپر گواهی بر صحت این موضوع دارد.

زیارتگاه امامزاده  ابراهیم (نُه تنون) جانب شرقی روستای اسپر درشیبی ناهموار که اکنون اطراف آن را تسطیح کرده‌اند، قرار دارد که در وضعيت فعلی ساختمان قديمی اين زيارتگاه در سال (1378 ه.ش) توسط اولاد سبز علی آقا (باقرنژاد و مؤمنی) و همياری مردم روستا تخريب، سپس طرح جامع آن با فضای بيشتری در ابعاد 12*12 متر با رعايت اصول مهندسی، فونداسیون و اسكلت‌بندی فلزی آن با استفاده از سيمان و بلوک انجام‌گرفته است. نمای داخلی ساختمان كه مرقد مطهر در وسط آن قرارگرفته سالن وسيعی است كه ديواره‌های آن با كاشی سفيد پوشش داده‌شده است.

در روستای اسپر غاری در ارتفاع حدود 50 متری در صخره‌ای نزدیک روستا وجود دارد که قدمت استفاده از این غار به چند صدسال قبل برمی‌گردد که به این غار «غرب خانه» می‌گویند، مردم در دوران گذشته  ازنظر بهداشت ٬ تغذیه و امکانات زندگی در وضعیت بسیار سختی به سر می‌بردند به همین نسبت شیوع بیماری‌های کشنده‌ای چون سل، وبا، آبله، حصبه و سرخک تلفات بسیاری از سکنه می‌گرفت و مردم هم با این وضعیت کنار آمده بودند چون چاره‌ای نداشتند و راه مقابله زیادی وجود نداشت.

تنها اتاق ایزوله و بیمارستان آن دوران غرب خانه بود و بیمار را در آن قرارمی‌دادند و آب ٬ خوراک و داروهای محلی هم کنار او می‌گذاشتند این بیمار یا شفا پیدا می‌کرد و به زندگی ادامه می‌داد یا در همان غار بازندگی وداع می‌کرد.   ضمناً افرادی می‌توانند وارد این غار شوند که مهارت صخره پیمایی و کوه‌نوردی داشته  باشند زیرابه دلیل ارتفاع زیاد و صعب‌العبور بودن نفوذ به آن ممکن نیست و انتخاب این غار به این خاطر بوده که حیوانات موذی  و وحشی امکان دسترسی به بیماران را نداشته باشند .

کهن‌سال‌ترین درخت روستای اسپر با عمر بیش از 150 سال هنوز خودنمایی می‌کند؛ در روستای اسپر قوانین و مقررات عمومی وجود دارد که در هیچ‌یک از روستاهای هم‌جوار وجود ندارد  اگر هم باشد با این نظم خاص اجرا نمی‌شود این قوانین در شیوه مدیریت آبیاری، کاشت، داشت و برداشت محصولات کشاورزی و باغات اعمال می‌شود. 

همه مردم روستا موظف‌اند هرسال یک‌دوم از زمین‌های کشاورزی خود را به‌صورت آیش محصولی نکارند، این آیش را در اصطلاح محلی دستی‌دستی می‌گویند، یعنی بخشی از زمین‌های کشاورزی که امسال کاشته شده سال زراعی دیگر کاشته نشوند البته این روش دو مزایا به همراه داشت یکی اینکه آفت‌های مختلف در یک دوره آیش از بین می‌روند دوم اینکه چون بخش زیادی از فعالیت اقتصادی مردم در آن زمان دامداری بود لذا جهت چرای دام‌ها نیاز به منطقه وسیعی بود و این امر باعث می‌شد زمین‌ها آمادگی بیشتری برای کشت محصول بعدی را داشته باشد.

تعیین دو نفر مجرب در امور کشاورزی جهت مدیریت آبیاری باغات و محصولات کشاورزی روستا (میرآب ) این دو نفر با اختیارات کامل از اول اردیبهشت‌ماه تا بارش اولین باران این مسئولیت را بر عهده داشتند و همه مردم باید از این قانون پیروی کنند و طبق مقررات نزدیک‌ترین باغ یا محصولات کشاورزی به سرچشمه  با آخرین باغ و محصولات کشاورزی از یک سهم مساوی آب برخوردارند. 

حقوق این دو نفر را چند نفر از معتمدین و ریش‌سفیدان روستا بر اساس تعداد درخت تعیین می‌کنند مثلاً تعیین می‌کنند که به ازای هر درخت در طول یک دوره‌ی آبیاری چه مبلغی پرداخت شود  و طبق لیستی که قبلاً تنظیم‌شده تعداد درختان هر فرد هم مشخص است .

 حدود 90 درصد باغ‌های روستای اسپر انار و 10 درصد  سیب، انجیر، هلو، زردآلو و آلو است  عبور باغبانان جهت دسترسی به باغ‌های خود از کوچه‌های باریکی است که درختان پر از میوه دو طرف آن سایه افکنده است. درگذشته با توجه به اینکه مردم امکانات و ماشین‌آلات کشاورزی امروزی را در اختیار نداشتند کارهایی که نیاز به نیروی کار بیشتری داشت  ازجمله در کاشت محصولاتی مثل پیاز، درو گندم و جو، کارهای ساختمانی ، دیوارکشی باغ‌ها و خرمن‌کوبی  را با همکاری یکدیگر انجام می‌دادند.

سرچشمه روستای اسپر دارای چندین چشمه آب زلال معدنی با طعم گوگرد است اما  از این‌همه چشمه‌ای که از زمین می‌جوشند، یکی آب شیرین دارد که گذشته به چشمه «خانی» معروف بود چون در دوره‌های گذشته برای مصارف روزانه قلعه نشین ها (خان‌ها) از آب آن استفاده می‌کردند مردم  روستا هم کم‌وبیش تا سال 89 که روستا از آب‌لوله‌کشی بهره‌مند شد از همین چشمه استفاده می‌کردند.

یکی دیگر از مناطق دیدنی روستای اسپر که نام محلی آن (حرجون) است دارای آثار باستانی با قدمت بسیار و وجود تکه‌های شکسته کوزه‌های رنگارنگ و دو سنگ بزرگ آسیاب که گویای تمدنی بسیار پیشرفته در دوران خود بوده است آثار به‌جامانده از سنگ‌های آسیاب و تراشیدن آن‌ها و میدان وسیع دایره‌ای و محل استقرار آن مشخص است که این آسیاب به‌وسیله اسب یا قاطر می‌چرخیده  و آثار به‌جامانده از شهر ویران آن حکایت از تمدنی منظم و پیشرفته دارد که متأسفانه در چند سال اخیر تخریب و از بین رفته است  . 

آبشار فصلی زیبا و جذاب اسپر در بالادست این منطقه قرارگرفته و آب این آبشار به اسرعت زیاد بدون هیچ مانعی در حوضچه‌ای که ایجاد کرده ریخته و قطرات ریز آب آن مثل باران آرام‌آرام تا حدود بیست متر اطراف خود را قطره باران می‌کند.

انتهای خبر/