تونل دیل؛ وعده‌های بی‌پایان و مطالبه‌ای فراموش‌شده

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «صبح زاگرس» پروژه احداث راه اصلی محور گچساران ـ چرام (قطعه دوم) در اوایل سال ۱۳۹۷ و با زمان‌بندی ۴۲ ماهه و پایان در بهمن ۱۴۰۰، طی فرایند برگزاری مناقصه توسط شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور به موسسه حرا وابسته به قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء واگذار شد. عملیات اجرایی این پروژه پس از تجهیز کارگاه، با حفاری تونل دیل به‌صورت رسمی آغاز شد.

اهداف استراتژیک؛ از کاهش خطر تا اتصال به بنادر

ازجمله اهداف این پروژه می‌توان به حذف گردنه‌های خطرناک، اصلاح مسیر گچساران ـ دیل ـ چرام، کاهش طول مسیر، اتصال به کریدور مرکز ـ جنوب غرب بااتصال به محور پاتاوه ـ دهدشت، ایجاد اشتغال، محرومیت‌زدایی و بهره‌مندی ده‌ها روستای منطقه از مسیر اصلی اشاره کرد. این پروژه مسیر اصفهان به بندر گناوه را حدود ۱۰۰ کیلومتر کاهش می‌دهد، محور دهدشت ـ پاتاوه را به بنادر جنوبی متصل می‌سازد و درنتیجه باعث کاهش مصرف سوخت، کاهش تصادفات جاده‌ای، خروج روستاها از بن‌بست و افزایش رضایت‌مندی مردمی می‌شود که سال‌هاست در بن‌بست جاده‌ای کوهستانی گرفتارند.

پیشرفت اولیه تونل دیل و توقف ناگهانی حفاری

 در ابتدای کار، ۶۰۴ متر از دهانه ورودی و ۶۸۱ متر از دهانه خروجی حفاری شد و مجموع حفاری به ۱۳۰۳ متر رسید. این میزان برابر با ۴۶/۶ درصد پیشرفت فیزیکی حفاری تونل بود و حدود ۱۲۸۵ متر از طول تونل باقی‌مانده بود؛ اما در ۲۰ مهرماه ۱۳۹۸ از سمت ورودی و ۲۷ مردادماه ۱۳۹۸ از سمت خروجی، عملیات اجرایی پروژه به دلیل نشت گاز متوقف شد.

گزارش رسمی نشت گاز و دستور توقف پروژه

 در مهرماه ۱۳۹۸، مدیرکل ساخت و توسعه راه‌های کشور طی گزارشی به معاون وقت، آقای کدخدازاده، با اشاره به نشت گاز از هر دو دهانه و بر اساس بازدید متخصصان مدیریت اکتشافات شرکت ملی نفت ایران، اعلام کرد: احتمال برخورد به مخازن گاز و نفت و وجود گازهای سمی و احتمالاً احتراقی، موجب توقف عملیات تا زمان انجام مطالعات تکمیلی زمین‌شناسی و آزمایش‌های صحرایی شد.

مطالعات زمین‌شناسی و طرح جایگزین حفاری

 پس از توقف عملیات، فرآیندهای تخصصی زیر در دستور کار قرار گرفت؛ هماهنگی با مشاور و کارفرما برای برداشت‌های زمین‌شناسی؛ بازدید کارشناسان مدیریت اکتشافات شرکت ملی نفت ایران از تونل؛ برداشت نمونه گازهای ورودی و ارسال آن‌ها به آزمایشگاه‌های معتبر داخلی و بین‌المللی؛ تحلیل نتایج آزمایش‌ها و تعیین منشأ بیوژنتیک گاز (عدم اتصال به مخزن عظیم نفت)؛ همکاری با مهندسین مشاور معتبر برای تدوین طرح جایگزین حفاری در شرایط گازخیزی؛ اجرای گازسنجی روزانه و تهویه مقطعی تونل برای رعایت الزامات ایمنی و کاهش خطر؛ مکاتبه رسمی فرمانده وقت قرارگاه با وزیر راه و شهرسازی جهت حفظ ساختار قبلی و تأمین منابع مالی پروژه.

هشدار رسمی درباره انتقال پروژه به استان

 فرمانده وقت قرارگاه خاتم‌الانبیاء در شهریور ۱۳۹۹ طی نامه‌ای رسمی خطاب به وزیر وقت راه و شهرسازی تأکید کرد: با توجه به توقف پروژه از مرداد ۱۳۹۸ به دلیل نشت گاز، راه‌اندازی مجدد نیازمند اجرای ایمن و مطالعات زمین‌شناسی با هماهنگی ارکان تخصصی، ازجمله مدیریت اکتشافات شرکت ملی نفت ایران است. وی هشدار داد که تغییر دستگاه اجرایی پروژه از شرکت ساخت و توسعه به اداره کل راه و شهرسازی استان کهگیلویه و بویراحمد، حل مسائل پروژه را دچار مشکل خواهد کرد و خواستار لغو این تغییر شد تا اداره پروژه همچنان در اختیار شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور باقی بماند

 عقب‌گرد از پروژه ملی به استانی

 برخلاف توصیه‌های تخصصی قرارگاه، شرکت زیرساخت پروژه را به استان واگذار کرد و با این اقدام، عملاً از انجام و تعیین تکلیف پروژه شانه خالی کرد. این در حالی است که این مسیر، بخشی از اتصال کریدور شمال به جنوب غرب کشور محسوب می‌شود. تغییر ساختار پروژه از طرح ملی به استانی، کاهش بودجه، واگذاری به اداره‌ای با امکانات محدود و منابع اندک و نبود اراده جدی در وزارت راه و شهرسازی، همگی نشان‌دهنده بی‌توجهی آشکار به مطالبات مردم و سرنوشت یکی از پروژه‌های حیاتی جنوب کشور است.

صدای مردم؛ خواسته‌ای روشن و ساده

شهروندان گچسارانی از وضعیت موجود ناراضی‌اند. یکی از آنان با اشاره به حوادث مرگبار در جاده دیل می‌گوید: احداث تونل دیل، مطالبه ما برای سفرهای ایمن است؛ پیچ‌های خطرناک این مسیر، به‌ویژه در بارندگی، جان مردم را تهدید می‌کند.

دیگری می‌افزاید: جاده‌ای ایمن، لازمه توسعه گردشگری است؛ روستای دیل ظرفیت بالایی برای جذب گردشگر دارد، اما نبود امنیت و مسیر مناسب، سرمایه‌گذاران را فراری داده است. از دشتک دیل تا مارین، از بویراحمد گرمسیری تا باغداران سیب ترش، لیمو و انار؛ همگی می‌دانند که اگر تونل ساخته شود، گردشگری رونق می‌گیرد، محصولات به بازار می‌رسند و اشتغال ایجاد می‌شود؛ اما فعلاً، تنها چیزی که وجود دارد، همان وعده است.

 هشدار درباره نابودی منابع پروژه

سیدناصر حسینی‌پور، نماینده سابق مردم گچساران و باشت در مجلس شورای اسلامی، یکی از منتقدان اصلی توقف طولانی‌مدت پروژه تونل دیل بود که بارها در تذکرهای رسمی و سخنرانی‌های علنی، نسبت به وضعیت بلاتکلیف این طرح عمرانی هشدار داد.

وی با اشاره به اهمیت راهبردی پروژه، گفته بود: طرحی با این سطح از پیچیدگی، اثرگذاری و ارتباط با کریدور ملی، نباید از سطح ملی خارج می‌شد. انتقال پروژه به استان و سلب مسئولیت از شرکت ساخت و توسعه، پروژه را دچار رکود کرد.

جلسه سرنوشت‌ساز در شهریور ۱۴۰۲

حسینی‌پور در تاریخ ۲۷ شهریور ۱۴۰۲ در جلسه ویژه بررسی وضعیت تونل دیل که با حضور مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی دولت سیزدهم برگزار شد، بار دیگر خواستار تعیین تکلیف فوری پروژه شد. وی در این نشست با اشاره به‌ضرورت شفاف‌سازی وضعیت فنی پروژه خطاب به دستگاه‌های اجرایی ازجمله شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور، قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء، اداره کل راه و شهرسازی استان، مدیریت اکتشافات شرکت ملی نفت ایران و تیم مشاوره، اظهار کرد: با توجه به نتایج مطالعات زمین‌شناسی مدیریت اکتشافات شرکت نفت، ضروری است این مجموعه‌ها طی نشستی کارشناسی، درباره تکمیل یا تعطیلی کامل پروژه با ارائه مستندات فنی، یک‌بار برای همیشه تصمیم‌گیری کنند.

پیشنهاد مسیر جایگزین در صورت وجود موانع فنی

حسینی‌پورهمچنین تأکید کرد: چنانچه براساس نتایج فنی، تکمیل تونل دیل به دلیل وجود گازهای خطرناک و احتراقی ممکن نباشد، باید به‌سرعت مسیر جایگزین تعریف و قطعه دوم محور گچساران ـ چرام تکمیل شود. وی خواستار آن شد که پس از تعیین وضعیت نهایی پروژه، اعتبارات لازم در قالب لایحه بودجه ۱۴۰۳ پیش‌بینی و پروژه مجدداً در قالب طرح ملی تعریف و اجرا شود.

اعلام حمایت وزیر راه و تعیین ضرب‌الاجل دوماهه

در ادامه این نشست، مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی دولت سیزدهم ضمن استقبال از پیشنهادهای نماینده پیشین گچساران، گفته بود: با پیشنهادهای جناب حسینی‌پور موافقم. ظرف حداکثر دو ماه آینده پروژه باید تعیین تکلیف شود. بلافاصله جلسه‌ای با حضور مدیریت اکتشافات شرکت نفت برگزار و درباره ادامه یا توقف پروژه تصمیم‌گیری خواهد شد. چنانچه نظر کارشناسان بر عدم امکان ادامه حفاری تونل ازنظر ایمنی باشد، بایستی پروژه جایگزین برای احداث مسیر جدید، به‌سرعت تعریف و اجرایی شود.

این در حالی است که در بهمن ۱۴۰۳، غلامرضا تاجگردون نماینده گچساران اعلام کرد: بودجه لازم برای جاده چرام ـ باباکلان که پروژه تونل دیل در رأس آن است، در لایحه بودجه دولت گنجانده شد. وی همچنین در صفحه اینستاگرام خود از آغاز مجدد مسیر تونل دیل به بعد و «شروع قریب‌الوقوع تونل دیل» خبر داده بود.

بااین‌حال نیز ساکنان شهرستان گچساران، به‌ویژه اهالی دیل و مناطق روستایی مجاور، از تأخیر طولانی و وعده‌های بی‌نتیجه خسته شده‌اند. جاده فعلی گردنه دیل یکی از خطرناک‌ترین محورهای استان است و سالانه ده‌ها حادثه رانندگی در این محور اتفاق می‌افتد. آن‌ها انتظار دارند مسئولان پاسخ دهند که چرا پروژه‌ای به این اندازه مهم باید ۶ سال معطل بماند؟ چه کسی پاسخگوی هزینه‌های ازدست‌رفته و جان‌هایی است که در این مسیر ازدست‌رفته‌اند؟ آیا دولت اراده‌ای واقعی برای ازسرگیری این پروژه دارد یا بازهم شاهد وعده‌هایی بدون عمل خواهیم بود؟

 یکی از نمادهای رکود در اجرای پروژه‌های ملی 

تونل دیل گچساران، با همه ظرفیت‌های استراتژیک و نقش زیرساختی که دارد، به یکی از نمادهای رکود در اجرای پروژه‌های ملی تبدیل‌شده است. پروژه‌ای که قرار بود «دروازه توسعه جنوب استان» باشد، امروز به دلیل نشت گاز، بلاتکلیفی مدیریتی، نبود اعتبارات کافی و ناهماهنگی میان دستگاه‌های اجرایی، همچنان به پروژه‌ای متوقف، پرهزینه و بی‌نتیجه تبدیل‌شده است.

اگرچه مسئولان در ماه‌های اخیر وعده‌هایی تازه مطرح کرده‌اند، اما مردم گچساران دیگر وعده نمی‌خواهند؛ آن‌ها اقدام می‌خواهند، کار عملی می‌خواهند، حرکت می‌خواهند. بازگشت جدی پروژه به سطح ملی، تعیین تکلیف وضعیت ایمنی، اعلام نتایج دقیق آزمایش‌ها و برنامه‌ریزی شفاف با جدول زمان‌بندی روشن، حداقل اقداماتی است که باید برای احیای این پروژه حیاتی صورت گیرد.

انتهای خبر/