بلوط‌های زاگرس؛ قربانیان بی‌صدای آفت‌های بی‌امان

کارشناسان منابع طبیعی می گویند به دلیل کاهش بارندگی و خشکسالی‌های پی درپی جنگل های بلوط این استان دچار خسارت از آفت پروانه برگ خوار سفید بلوط شده است.آفت پروانه برگ خوار سفید بلوط به عنوان یک تهدید برای جنگل‌های بلوط این منطقه است.

آیا زاگرس به زودی تنها خاطره‌ای از جنگل‌های بلوط خواهد بود؟

یکی از مخرب‌ترین آفات جنگل‌های بلوط است که در سال‌های اخیر طغیان گسترده‌ای در مناطق زاگرس داشته است؛ این حشره با ویژگی‌های زیر شناخته می‌شود؛تخم‌گذاری انبوه؛ هر پروانه ماده می‌تواند صدها تخم بگذارد.تغذیه از برگ‌ها؛ لاروهای این پروانه به‌سرعت برگ‌های بلوط را می‌خورند و درخت را ضعیف می‌کنند،تکثیر سریع؛ در شرایط مساعد، جمعیت این آفت در مدت کوتاهی چندین برابر می‌شود.

جنگل‌های بلوط زاگرس، میراث طبیعی ایران هستند که امروز در خطر نابودی قرار دارند. پروانه بلوط‌ خوار تنها یک آفت نیست، بلکه زنگ خطری است برای تمامی ما. اگر امروز اقدام نکنیم، فردا شاید دیگر دیر باشد.

پیامدهای نابودی بلوط‌ها؛ زاگرس در خطر نابودی اکولوژیک

در این خصوص دکتر محسن ارسلانی، اقلیم‌شناس و پژوهشگر جنگل‌های بلوط زاگرس بیان کرده است: طی دو دهه گذشته جنگل‌های بلوط زاگرس در ایران با آفات متعددی مواجه شده‌اند؛ مهم‌ترین این آفات، قارچ زغالی بوده که در بازه زمانی کوتاهی منجر به مرگ درخت می‌شد و گستره پهناوری از زاگرس را تحت تاثیر قرار داد.

وی ادامه داده است: لورانتوس آفت دیگری است که درختان کهنسال و ضعیف را برای رشد و تکثیر خود انتخاب می‌کند و پروانه جوانه‌خوار نیز با تغذیه از برگ‌ها در اوایل فصل رویش منجر به کاهش تاج پوشش درختان بلوط می‌شود و بر رویش آنها  تاثیر منفی می‌گذارد.                 

این اقلیم‌شناس و پژوهشگر جنگل‌های بلوط زاگرس با بیان اینکه هر سه این آفات همزاد درختان بلوط هستند و در صورت فراهم شدن شرایط بهینه محیطی برای فعالیت آن‌ها، در داخل جنگل‌های بلوط زاگرس گسترش می‌یابند، تصریح کرده است: نتایج مطالعات اخیر نشان داده که همزمان با نوسانات بلند مدت اقلیمی در قالب خشکسالی‌های شدید و همچنین افزایش دمای فصلی این آفات در زاگرس طغیان کرده‌اند.

چرا پروانه‌های بلوط‌ خوار تهدید جدی برای زاگرس هستند؟

حال اید بدانیم مطالعات آناتومی که بر روی بافت چوبی درختان بلوط انجام شده نشان داده که درختان بلوط در طی دو دهه اخیر که نوسانات اقلیمی تشدید شده‌اند با تولید بافت چوبی کمتر و افزایش تعداد آوندهای خود تلاش کرده‌اند که با تنش‌های رطوبتی در زاگرس سازگاری پیدا کنند. ‌

متاسفانه فعالیت‌های مخرب انسانی در این عرصه‌های جنگلی همزمان با شدت یافتن نوسانات اقلیمی منجر به کاهش مقاومت درختان بلوط شده و طی سال‌های اخیر صدها هکتار از آن‌ها از بین رفته است.      

از سویی دیگر متاسفانه اقدامات غیرعلمی و غیرکارشناسی در سال‌های اخیر در مواجه با این آفات منجر به آسیب‌های بیشتر به رویشگاه زاگرس شده است؛ از جمله این اقدامات غیرکارشناسی حذف پایه‌های آلوده درختان خشکیده به قارچ از جنگل و همچنین حذف سرشاخه‌ها برای مقابله با آفت لورانتوس بوده که منجر به آسیب جدی به خاک رویشگاه و کارکرد حفاظتی این رویشگاه جنگلی شده است.

ضرورت ماندگاری رطوبت پاییزه و زمستانه در رویشگاه زاگرس

حال هرچند در سال های اخیر هزینه های زیادی برای از بین بردن این آفت انجام  شده است اما باید بدانیم که هر راهکار مکانیکی یا شیمیایی برای مقابله با خشکیدگی و آفات بلوط‌ها در زاگرس صرفا اتلاف وقت و از دست دادن زمان برای مدیریت اصولی این درختزارها خواهد بود.

بر اساس نظرات کارشناسان برای کمک به افزایش مقاومت جنگل‌های بلوط زاگرس در برابر تنش‌های دمایی و رطوبتی در حال وقوع و آفات ذکر شده، باید تمرکز اصلی بر روی ماندگاری حداکثر رطوبت پاییزه و زمستانه در رویشگاه زاگرس انجام شود که برای این امر حفظ و تقویت پوشش گیاهی از کلیدی‌ترین فاکتورها در این رویشگاه محسوب می‌شود؛ حال این مسئله با کاهش بارندگی های اخیر نیز متغییر بوده و نبود بارش مناسب باعث شده که این آفت های بلوط خوار علیه نماد زاگرس طغیان کنند و هر روز زوال یک بلوط را از نزدیک مشاهده کنیم.

انتهای خبر/