به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «صبح زاگرس» گیاهان دارویی، به سبب نقش درمانی که دارند، به‌عنوان ذخایر ژنتیک ایران‌زمین و هراستانی به شمار می‌روند، بنابراین از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای برخوردارند اگر از آن‌ها به‌درستی استفاده نکنیم، خیلی زود تخریب و درنتیجه نابود خواهند شد، آشنایی مردم با گیاهان دارویی و خواص آن‌ها از طریق رسانه‌ها، برگزاری همایش‌ها و دیگر موارد می‌تواند کمک شایان توجهی به توسعه گیاهان دارویی در مناطق مختلف، ازجمله کهگیلویه و بویراحمد کند.

بنابراین اهلی کردن گیاهان دارویی و کشت دستی آن‌ها در مزارع می‌تواند نقش مؤثری در افزایش این گیاهان داشته باشد که برداشت بی‌رویه و بدون برنامه گیاهان دارویی استان از سوی مردم محلی، به‌ویژه سودجویان از کارهای نامطلوبی است که حیات گیاهان را تهدید می‌کند و ممکن است به انقراض آن‌ها نیز منجر شود.

البته کشت گیاهان دارویی در مزارع تحت حفاظت می‌تواند تا حدی از نابودی آن‌ها جلوگیری کندو یکی دیگر از مواردی که تهدیدی جدی برای رشد گیاهان دارویی کهگیلویه و بویراحمد مطرح می‌شود، برداشت آن‌ها بدون در نظر گرفتن ملاحظه‌های فنی است که به‌طور مثال برداشت برخی از گونه‌ها درصورتی‌که با پیازش برداشت شود، از بین می‌رود. 

با این تفاسیر آنچه در استان کهگیلویه و بویراحمد به‌عنوان یک نیاز ضروری مطرح می‌شود اینکه تشکل‌هایی در روستاهای این استان تشکیل شود تا راه صحیح برداشت گیاهان دارویی را به اهالی آموزش دهند که در وهله اول این امر هم به بهره‌برداری گیاهان دارویی کمک می‌کند و هم به روند احیای گیاهان دارویی خواهد انجامید.

پژوهشگران و کارشناسان گیاه‌شناسی در این زمینه معتقد هستند که گونه‌های گیاهی در حال انقراض کهگیلویه و بویراحمد در صورتی احیا می‌شوند که وضعیت منابع طبیعی و محیط‌زیست استان درست شود، یعنی تمام اشتباهاتی که منجر به برهم ریختن نظم هیدرولوژیک طبیعت شده است به نحو شایسته‌ای جبران شود.

آن‌ها می‌گویند: متأسفانه در این استان برخی از افراد بدون آگاهی و با فرض اینکه گونه‌های گیاهی خودرو می‌تواند برای سلامتی آن‌ها مفید باشند اقدام به برداشت بی‌رویه آن‌ها می‌کنند که بعضاً منجر به نابودی این‌گونه ها شده است.

عده دیگری از کارشناسان هم بر این عقیده‌اند که گیاهان دارویی قدمتی به‌اندازه زیست انسان دارند و متأسفانه موضوعی که باعث نگرانی می‌شود این است که عده‌ای سودجو وارد رویشگاه‌های این گیاهان دارویی نادر و کم یاب می‌شوند و این گیاهان را برداشت می‌کنند که برای صیانت از این مناطق باید محیط‌زیست مدیریت و نظارت بیشتری داشته باشد.

طبق نظرات کارشناسان خشک‌سالی‌های اخیر هم ازجمله دلایلی است که موجبات نابودی گونه‌های گیاهی نادر این استان را رقم‌زده است و بسیاری از گونه‌های گیاهی استانمان با خطر نابودی و انقراض روبرو هستند هرچند گونه‌های گیاهی سرمایه‌های ملی ما هستند و مردم باید بدانند که برای حفظ و تولید آب نیاز به این‌گونه از گیاهان داریم.

این در حالی است که ۴۰ درصد از گونه‌های گیاهی موجود در کشور مربوط به کهگیلویه و بویراحمد است و درصد بالایی از مجموع هفت هزار و ۵۰۰ نوع گونه گیاهان در کشور نیز در این استان رویش می‌کند. از مجموع ۲ هزار و ۱۰۰ گونه گیاهی در این استان ۴۷۰ گونه آن دارویی است و از هر پنج گونه گیاهی در استان یک‌گونه آن کاربرد دارویی دارد. 

درحالی‌که در کشور ۷۲۵ گونه و در قاره اروپا ۸۰۰ گونه دارویی وجود دارد. تنها در منطقه حفاظت‌شده دنا حدود یک هزار و ۲۵۰ گونه گیاهی شناسایی‌شده که این میزان حدود ۱۶ درصد کل گیاهان دارویی در کشور است. بر اساس بررسی‌های انجام‌شده در صنایع دارویی کشور از ۲۲۳ داروی فرموله شده، ۹۵ دارو در این صنایع به کار می‌رود که ۱۸ گونه از این تعداد غیربومی است. 

بااین‌وجود نیز در هر ۶۶۰ کیلومترمربع در دنیا یک‌گونه گیاهی، در هر ۲۲۲ کیلومترمربع در کشور یک‌گونه، در هر هشت کیلومترمربع در کهگیلویه و بویراحمد یک مورد و در هر یک کیلومترمربع در منطقه حفاظت‌شده دنا نیز یک‌گونه گیاهی وجود دارد. از مجموع گیاهان دارویی شناسایی‌شده در این منطقه ۱۱۱ گونه آن‌ها خوراکی، ۲۰۰ گونه دارویی، ۸۷ گونه رنگی، ۵۰ گونه درخت و درختچه و میوه وحشی، ۱۲ گونه روغنی، ۴۰ گونه صمغ دار، ۸۷ گونه اسانس دار و ۲۵ گونه ادویه‌ای هستند. درحالی‌که ترکیب و غنای مواد مؤثر گیاهان دارویی این استان نیز نسبت به سایر نقاط کشور بیشتر است. 

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد در خصوص اهمیت کشت گیاهان دارویی در این استان هم گفته است: کشت گیاهان دارویی در استان از گذشته تاکنون مرسوم بوده و علاوه بر صرفه اقتصادی، کشت گیاهان دارویی نقش مهمی در حفاظت از خاک دارد.

سعید جاوید بخت نیاز گیاهان دارویی به آب کم برای رشد با توجه به شرایط کنونی کم‌آبی و بحران خشک‌سالی را از مزیت‌های اصلی گیاهان دارویی برشمرد و افزود: نیاز نداشتن به شخم و شیار به علت قرار داشتن ریشه در عمق خاک و بازدهی و صرفه اقتصادی بالا از دیگر مزیت‌های کشت گیاهان دارویی در استان است.

وی ادامه داد: بهره‌برداران گیاهان دارویی برای افزایش سود و صرفه اقتصادی باید به فکر راه‌اندازی صنایع تبدیلی، بسته‌بندی و فرآوری گیاهان دارویی کاشت، داشت و برداشت گونه‌های باارزش اقتصادی بالا، حرکت به سمت مکانیزاسیون به‌جای کاشت و برداشت با روش‌های سنتی و تجهیزات قدیمی باشند.

جاوید بخت گفت: مساحت اراضی ملی استان یک‌میلیون و ۵۰۰ هکتار بوده که از این میزان یک‌میلیون و ۴۲۶ هزار و ۳۰۰ هکتار معادل ۸۷ درصد آن جزو منابع ملی است که بیش از ۳۰۰ هزار هکتار از اراضی ملی این استان دارای پوشش گیاهی مرتعی بوده و این مسئله باعث شده که استان به لحاظ ویژگی‌های طبیعی جز اکوسیستم‌های مرتعی شناخته شود.

بر این اساس نیز وجود بیش از ۲ هزار و ۱۰۰ گونه گیاه دارویی و خوراکی در کهگیلویه و بویراحمد، یکی از ارزشمندترین ثروت‌های ناشناخته در این استان بشمار می‌رود  درحالی‌که این استان دارای ۴۶ گونه گیاهی بومی و سه گیاه دارویی کمیاب دنیا شامل باریجه، آنغوزه و گزانگبین است که به‌وفور در ارتفاعات استان یافت می‌شود.

گیاهان دارویی در صورت برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری از سوی بخش دولتی و بخش خصوصی نقش مهمی در ایجاد اشتغال و به‌تبع آن رونق اقتصادی کهگیلویه و بویراحمد به همراه دارند که متولیان امر باید به این موضوع توجه جدی کنند.

از دیگر مزایای گسترش گیاهان دارویی استفاده کمتر از داروهای شیمیایی است این کاربرد بدان معنا نیست که مردم سرخود و بدون آشنایی با خاصیت گیاهان دارویی به‌طور بی‌رویه آن‌ها را مصرف کنند، زیرا مصرف غیراصولی این گیاهان ممکن است عوارض نامطلوب به بار آورد و درصورتی‌که استفاده از گیاهان دارویی رواج پیدا کند، زیر کشت می‌روند و از خطر انقراض آن‌ها جلوگیری می‌شود.

انتهای خبر/