کابوس‌های ادامه‌دار دنا با اجرای یک سد

به گزارش پایگاه تحلیل و اطلاع‌رسانی صبح زاگرس؛باید بدانیم که دهستان سادات محمودی شهرستان دنا حدود ۱۷ روستای بزرگ و کوچک دارد که بعد از آبگیری سد خرسان۳ یا به‌صورت کامل یا بخشی از آن‌ها در مخزن سد خرسان ۳قرار می‌گیرند و زیرآب می‌روند.

در همین راستا بسیاری از کارشناسان به راین باورند سد و طرح انتقال آب خرسان ۳ پیامدهای ناگواری از تخریب محیط‌زیست، آسیب‌های اجتماعی و اقتصادی و تخریب آثار تاریخی و طبیعی در زاگرس به همراه دارد و مجوز زیست‌محیطی این طرح درگذشته برخلاف پژوهش‌های علمی صادرشده است.

 از همین رو مطالبه عمومی زاگرس نشینان بر این است که دولت سیزدهم  منع اجرای این طرح است و اهالی این روستاها و کل مردم دیار سرزمین‌های زاگرس خواهان با بازنگری علمی و اصولی از محیط‌زیست و حقوق مردم در وسیع‌ترین زیست‌بوم کشور است.

کابوس‌های ادامه‌دار دنا با اجرای این سد!

 باید بدانیم که پهنه رویشی زاگرس شامل رشته‌کوه‌های زاگرس، وسیع‌ترین واصلی‌ترین رویشگاه گونه‌های مختلف بلوط در ایران بوده و به همین دلیل این منطقه از اهمیت بسیار ویژه‌ای برخوردار است.

جنگل‌های بلوط منطقه زاگرس از منتهی‌الیه شمال غرب (استان آذربایجان غربی) آغاز و سپس غرب (استان‌های کرمانشاه، ایلام، چهارمحال و بختیاری، خوزستان و لرستان) و جنوب غرب ایران (استان‌های کهگیلویه و بویراحمد و فارس) را طی می‌کند.

حال ناگفته است که حدود ۱۲ سال است که مردم استان‌های کهگیلویه و بویراحمد و چهارمحال بختیاری نگران احداث سدی هستند که روستاهایشان را زیرآب می‌برد و آن‌ها را مجبور به کوچ می‌کند.

خرسان ۳ این سد یکی از ۲۵ سدی است که قرار است آب خود را از سرشاخه‌های رودخانه کارون از دل کوهستان‌های دنا و زاگرس بگیرد و به‌عنوان یک پروژه انتقال آب را به کرمان و یزد برساند.

این سد که  یکی از سدهای بزرگ  و پر مخالف در دست اجرای کشور در سرزمین زاگرس و دنا است امروز با پیشرفت فیزیکی ۱۰ درصدی در حال فعالیت بوده که اکنون بسیاری از مردم و کارشناسان در این دو استان نسبت به احداث آن نگران‌اند و سد را به فاجعه‌ای تشبیه کرده‌اند که مشکلات بی‌شماری برای منطقه ایجاد خواهد کرد.

فاجعه‌ای بالاترازیک بمب ساعتی در زاگرس

 بر اساس طراحی اولیه این سد، حجم مخزن بیش از یک میلیارد مترمکعب در نظر گرفته‌شده که در صورت احداث شدن آن، ۲۴ روستا در دو استان کهگیلویه و بویراحمد و چهارمحال و بختیاری زیرآب می‌روند.

این سد به‌عنوان یکی از ۱۰ سد بزرگ کشور معرفی می‌شود و ساخت آن می‌تواند اقلیم هر دو استان کهگیلویه و بویراحمد و چهارمحال و بختیاری را تحت تأثیر قرار دهد و به گفته کارشناسان محیط‌زیست سرزمین‌های دنا و زاگرس به دلیل بخارآب ناشی از این سد و گرمای تولیدشده آن باید برای همیشه از برف خداحافظی کنند و شاید احداث این سد باعث از بین رفتن اقلیم آب و هوایی آن شود و به‌کلی این سرزمین را زیر یوغ خود و مهاجرت قرار دهد.

ذخیره‌گاه دنا در معرض خطر

حال باید بدانیم که چرا ساخت خرسان ۳ اقلیم دو استان را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟ یکی از مهم‌ترین دلایل آن، حضور این سد در کنار یکی از مهم‌ترین ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره ایران یعنی ذخیره‌گاه دناست.

زندگی گونه‌های مختلف این منطقه به ادامه حیات این رود بستگی دارد، اما با احداث این سد چند هزار هکتار از جنگل‌های این منطقه زیرآب می‌رود و از طرف دیگر وجود یک مخزن سد چند کیلومتری در منطقه‌ای با شرایط اقلیمی که سال‌ها با آن سازگار شده، میزان رطوبت، دمای منطقه و شرایط محیطی کوهستانی دنا را تغییر خواهد داد که در شرایط فعلی هم به دلیل دخالت‌های انسانی دستخوش تغییرات زیادی شده است.

کوچک‌ترین تغییری در دما و رطوبت، باعث تغییر در اقلیم منطقه می‌شود و در آینده زندگی چند استان را تحت تأثیر قرار می‌دهد،فعالان محیط‌زیست منطقه می‌گویند با احداث این سد نزدیک به دوازده هزار هکتار از جنگل‌های بلوط و مرتع زار زاگرس به زیرآب می‌رود.

سرزمین زاگرس درخطر!

از سویی دیگر باید بدانیم که دهستان سادات محمودی شهرستان دنا حدود ۱۷ روستای بزرگ و کوچک دارد که بعد از آبگیری سد یا به‌صورت کامل یا بخشی از آن‌ها در مخزن سد قرار می‌گیرند و زیرآب می‌روند.

باید بدانیم که طی یک دهه اخیر به خاطر احداث این سد تمامی خدمات به ۱۷روستای که مشمول زیرآب رفتن هستند ارائه داده نشده و مردم این روستا در حال حاضر میان تصمیمات اجراشده و یا اجرا نشدن این سد قرار دارند.

بر اساس آخرین گزارش‌های موجود، مجموعه جنگل‌های زاگرس زیست‌بوم جمعیتی بالغ‌بر ده میلیون نفر است، این پهنه رویشی ۵۰ درصد کل دام کشور را در خود جای‌داده است و ۷۰ درصد عشایر کشور در این منطقه سکنی دارند.

هر هکتار جنگل بین ۲۰۰ تا دو هزار مترمکعب آب را در زمین نفوذ می‌دهد بطوریکه میزان نفوذ آب در مناطق دارای پوشش جنگلی ۴۰ برابر بیشتر از مناطق بدون پوشش است.

جنگل‌های بلوط نماد مقاومت هستند بطوریکه گاهی بیش از هشت ماه از سال درشیب‌های جنوبی منطقه در گرمای تابستان تشنگی را تاب می‌آورند تا از آب‌وخاک این سرزمین حراست کنند اما همین جنگل‌ها با توجه با زادآوری محدود و پایین، اکوسیستمی شکننده داشته و جزو جنگل‌های حفاظتی و حمایتی هستند.

تغییرات اقلیمی، گسترش آفت و بیماری، خشک‌سالی، چرای بی‌رویه، آتش‌سوزی، اجرای طرح‌های عمرانی و به‌ویژه سدسازی از مهم‌ترین عوامل تهدید و تخریب این جنگل‌ها به شمار می‌رود بطوریکه در حال حاضر از شش میلیون هکتار وسعت این جنگل‌ها، حدود یک میلیون و پانصد هزار هکتار آن تخریب‌شده است.

سد خرسان ۳ کابوس زاگرس

کارون بزرگ که طولانی‌ترین، پرآب‌ترین و حیاتی‌ترین منبع آب شیرین کشور به شمار می‌رود و در دل زاگرس جای گرفته است، سال‌هاست که حال‌وروزی خوبی ندارد و هرچه جلوتر می‌رود بی‌جان و بی‌رمق‌تر می‌شود.

تاکنون ۲۵ سد در این حوضه آبریز یا احداث‌شده و یا در حال ساخت است که به گفته کارشناسان مهلک‌ترین و مخرب‌ترین آن، سد خرسان ۳ است.

موج نگرانی در خصوص اجرای سد خرسان سه نه‌تنها فعالان محیط‌زیست و مردم محلی استان‌های زاگرس نشین چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد و خوزستان را در برگرفته بلکه کارشناسان و فعالان ملی نیز در این خصوص هشدار داده و خواهان بازنگری در این طرح هستند.

حال در جدیدترین مخالفت‌ها درزمینهٔ سد خرسان ۳ مدیرکل اداره اوقاف و امور خیریه استان از زیرآب رفتن بقعه یکی از امامزادگان واجب العظیم مهم شهرستان دنا و ۳ مسجد با اجرایی شدن این سد در منطقه سادات محمودی خبر داده مسئله که نمی‌تواند قابل‌هضم باشد و باید درزمینهٔ گردشگری و میراث فرهنگی هم بدانیم که تاریخ کهن دیار زاگرس همچون قبرستان لما و له سوار در  دریاچه این سد به زیرآب می‌روند.

هرچند که مسئولان استانی ازجمله استاندار استان مخالفت خود را با اجرای این سد بیان داشتند و در سفر دوم رئیس‌جمهور و هیئت دولت به استان خواهان بازنگری دوباره برای این سد شده‌اند اما شواهد حاکی از این است که این سد همچنان بدون اخذ مجوزهای قانونی در حال احداث‌شده و آن‌هم در شب است.

حال انتظار می‌رود که مسئولان استانی و کشوری و محیط‌زیست و حتی هیئت دولت پرونده احداث این سد را ببندند و نگذارند سدی که برای از بین بردن نیمی از زاگرس و حتی از برین رفتن زندگی مردم در دو استان لر نشین و حتی اقلیم زیستی این دو منطقه نقشه‌های زیادی دارد احداث شود.