به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «صبح زاگرس» همه‌ساله با شروع فصول گرم سال در اواخر بهار تا اواسط فصل پاییز قسمت وسیعی از مراتع و جنگل‌های کهگیلویه و بویراحمد به‌ویژه «درختان بلوط» به دلیل کمبود امکانات، نیروی انسانی متخصص، تجهیزات ضروری اطفاء حریق و همچنین نبود یک متولی مشخص، طعمه حریق می‌شوند درحالی‌که این موضوع سال‌هاست که به یک زنجیره دنبال دار و تراژدی تلخ تبدیل‌شده که گویا میل تمام شدن را هم ندارد.

جنگل‌هایی که خاکستر می‌شوند

هرچند بارندگی‌های مطلوب در استان زرخیز کهگیلویه و بویراحمد به‌نوعی پیام‌آور نشاط و سرسبزی در این استان به شمار می‌روند اما روی دیگر سکه نشان می‌دهد که با خشک شدن مراتع و علوفه‌های جنگلی، در صورت کوچک‌ترین حادثه و بی‌احتیاطی می‌توان پایان غم‌انگیزی را برای طبیعت شاهد بود چراکه می‌تواند جنگلی را یک‌شبه به خاکستر تبدیل کند؛ بنابراین مراتع و جنگل‌های بلوط ازجمله ثروت‌های باارزش دیار زاگرس به شمار می‌روند که نقش کلیدی در ایجاد زیستگاه‌های حیات‌وحش، حفظ گونه‌های کمیاب گیاهی و جانوری، حفظ آب‌وخاک، تولید اکسیژن، کاهش آلودگی، جذب دی‌اکسید کربن، کنترل ریز گردها و دیگر موارد را بر عهده‌دارند.

تقابل با آتش با دستان خالی

این درحالی‌که است که از اوایل خردادماه آتش‌سوزی‌ها قسمتی از جنگل‌ها و مراتع کهگیلویه و بویراحمد را درنوردیده که برخی از این آتش‌سوزی‌ها ساعت‌ها هم به طول انجامیده و علت هم تنها همان عامل انسانی بوده است و بس، اما در تقابل با آتش‌سوزی‌های گسترده و سریالی در این استان زاگرس نشین، هنوز به سبک انسان‌های اولیه با همان دستان خالی و در بهترین شرایط با بیل و کلنگ به مقابله با چنین بحران و حوادثی رفتند و از سوی دیگر نبود امکانات مناسب اطفای حریق، هرروز این آتش‌ها را شعله‌ورتر کرد درحالی‌که شاهد نابودی بیشتر پوشش‌های گیاهی و گونه‌های جانوری بوده‌ایم.

بااین‌وجود بسیاری از کارشناسان بر این باورند که آتش‌سوزی در تمامی کشورها رخ می‌دهد اما کشورهای پیشرفته با ایجاد ناوگان پیشرفته و واکنش سریع، آتش‌سوزی‌ها را به‌گونه‌ای مهار می‌کنند که حداقل خسارات را به همراه دارند اما در کشورمان به علت نبود سیستم آمایش و کنترل لحظه‌ای و نیروی انسانی متخصص و همچنین تجهیزات اطفای حریق ابتدایی و قدیمی خسارات آتش‌سوزی‌ها بسیار گسترده و غیرقابل‌جبران است.

با این تفاسیر نیز فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد در گفتگو با رسانه‌ها در این خصوص گفته است: امسال ۶ فقره آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع شهرستان‌های گرمسیری گچساران، بهمئی و باشت با تلاش نیروهای منابع طبیعی، جوامع محلی و تلاشگران ستاد بحران مهارشده است درحالی‌که آتش زدن پسماند مزارع و سرایت آن به جنگل‌ها و مراتع از مهم‌ترین دلایل آتش‌سوزی‌های امسال در عرصه‌های طبیعی استان بوده است.

باید تمام ظرفیت به اطفای حریق کمک کنند

ابراهیم جانی نسب افزود: بر اساس ماده ۴۵ قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع آتش زدن نباتات در مزارع و باغستان داخل یا مجاور جنگل بدون اجازه و نظارت مأموران جنگلبانی ممنوع است و درصورتی‌که درنتیجه‌ کوتاهی افراد حریق در جنگل ایجاد شود مرتکب به حبس تأدیبی از ۲ ماه تا یک سال محکوم خواهد شد. همچنین بر اساس ماده ۴۷ قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع هر فردی در جنگل به‌صورت عمدی آتش‌سوزی ایجاد کند به حبس از سه تا ۱۰ سال محکوم خواهد شد.

وی تصریح کرد: در موقع آتش‌سوزی در جنگل‌ها همه نیروهای دولتی شامل لشکری، کشوری و شهرداری‌ها که در نزدیکی آن محل باشند در مقابل تقاضای‌ مأموران جنگلبانی یا بخشداری موظف‌اند با تمام ظرفیت به اطفای حریق کمک کنند. مأموران ‌کشوری و شهرداری که در ایفای این وظیفه کوتاهی کنند برحسب مورد طبق مقررات مواد ۵۸ و ۵۹ قانون استخدام کشوری مجازات‌ می‌شوند و در مورد مأمورین لشکری تعقیب و مجازات آنان طبق مقررات و قوانین نظامی خواهد بود.

شناسایی نقاط بحرانی مستعد آتش‌سوزی در استان

فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد در ادامه تصریح کرد: به‌منظور برنامه‌ریزی و انجام عملیات اطفای حریق بهتر نیز امسال ۲۳ نقطه بحرانی مستعد آتش‌سوزی در استان شناسایی‌شده است. کوه‌های خامی، دیل، نارک خائیز، پهن و نیر و همچنین مناطقی مانند پیچاب، لوداب و شلال دون ازجمله مناطق بحرانی شناسایی‌شده در خصوص آتش‌سوزی هستند همچنین 40 نقطه نیمه بحرانی مستعد آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع استان شناسایی‌شده است.

بااین‌وجود برخی‌ها با انتقاد از کمبود بالگرد اطفای حریق در کشور معتقدند در مناطق صعب‌العبور و شیب‌دار امکان جابجایی نیرو با روش‌های متعارف امکان‌پذیر نیست و باید نیروهای اطفای حریق با استفاده از بالگرد و هواپیماهای مخصوص جابجا شوند این در حالی است که در کشور با کمبود بالگرد اطفای حریق موجه هستیم و بالگردهای موجود نیز به میزان بسیار محدودی در کشور وجود داشته و بالگردهای مناسبی نیستند به‌گونه‌ای که از مخزن مناسب برای حمل آب برخوردار نبوده و بیشتر برای جابجایی نیرو استفاده می‌شوند.

آتش‌سوزی شلال دون باشت مهار شد

این در حالی است که سعید جاوید بخت، مدیرکل منابع طبیعی استان کهگیلویه و بویراحمد نیز در گفتگو با رسانه‌ها در خصوص آتش‌سوزی منطقه گردشگری شلال دون شهرستان باشت هم گفته است: آتش‌سوزی عرصه‌های منابع طبیعی منطقه شلال دون باشت با کمک دستگاه‌های مختلف و نیروهای مردمی ساعت ۲۲ جمعه‌شب مهار و خاموش شده است. دلیل این آتش‌سوزی نامعلوم است اما احتمالاً عامل انسانی بوده که به‌طور دقیق در حال بررسی هستیم البته میزان خسارات وارده نیز هنوز مشخص نیست.

نادر گرامی، فرماندار شهرستان باشت نیز در این خصوص افزود: این آتش‌سوزی ساعت ۱۲ ظهر جمعه (11 خردادماه) به ما اطلاع داده شد که بلافاصله نیروها به محل اعزام شدند و آتش را مهار کردند اما مجدداً شعله‌ور شد و دوباره با تلاش نیروهای مردمی و ادارات شهرستان چون آتش در دو سه‌نقطه بود در محدوده‌ای که ما بوده‌ایم ساعت حدود ۲۰ مهار و خاموش شد. پوشش جنگلی این منطقه بیشتر از گونه‌های درختان بادام، گون، کلخنگ و بلوط بود.

با کمبود جدی امکانات مواجه هستیم

گرامی بابیان اینکه برای مهار و خاموش کردن آتش جنگل‌ها و مراتع شهرستان با کمبود جدی امکانات مواجه هستیم، تصریح کرد: تعدادی دمنده داریم اما نیاز است سالن بحران شهرستان‌ها به امکانات و تجهیزات لازم مجهز شوند تا در چنین مواقعی با مشکل و کمبود مواجه نباشیم و آتش به‌موقع مهار شود. در هنگام آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع وقتی اطلاع‌رسانی عمومی می‌شود که به کمک برای مهار کردن آتش به کمک بیایید، هر کس با امکانات اولیه و ابتدایی که دارد برای خاموش کردن آتش می‌آید. باید حداقل برای هر شهرستان ۳۰ نفر نیرو بیمه بدون نام شوند تا کسانی که جهت کمک به مهار و خاموش کردن آتش می‌آیند بیمه باشند و یا تجهیزات و امکانات لازم باشد که برای کمک به مهار آتش به آن‌ها بدهیم.

نیروهای دولت شهید آیت‌الله رئیسی هستیم

 گرامی تأکید کرد: دامنه آتش گسترده بود، نیروهایی که برای اطفا حریق به محل آتش‌سوزی آمده بودند چند گروه شدند، وزش باد شدید و پرپشت بودن مرتع و علوفه مهار آتش را با کُندی مواجه کرده بود که الحمدالله حدود ساعت ۲۰ شب مهار شد؛ بنابراین برخی‌ها حاشیه‌ها را کنار بگذارند و هنگام آتش‌سوزی به کمک بیایند، ما نیروهای دولت آیت‌الله شهید رئیسی هستیم که در حال خدمت به شهادت رسید و همه مدیران شهرستان برای کمک به خاموش کردن آتش‌پای کار بودند.

 نقش آموزش و فرهنگ‌سازی

طبق اظهارات برخی کارشناسان عرصه منابع طبیعی؛ فرهنگ‌سازی مؤلفه اصلی در پیشگیری از وقوع آتش‌سوزی جنگل‌ها بوده و نقش آموزش و فرهنگ‌سازی و توانمندسازی جوامع بومی و محلی در پیشگیری از آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع بسیار مؤثر است ازاین‌رو انگیزه داوطلبانه افراد برای حفاظت از محیط‌زیست و منابع طبیعی باید ترغیب شود زیرا هنوز برخی افراد به ارزش و اهمیت محیط‌زیست و منابع طبیعی واقف نبوده و نسبت به اثرات تخریب محیط‌زیست آگاهی مناسب ندارند.

اسلام جاودان خرد مدیرکل حفاظت محیط‌زیست کهگیلویه و بویراحمد در گفتگو با رسانه‌ها در این خصوص هم گفته است: بارندگی‌های بهاری سال 403 در رشته‌کوه‌های زاگرس و رشد مراتع و علوفه در این مناطق می‌تواند به‌اندازه‌ای باشد که زنگ خطر برای پوشش گیاهی استان کهگیلویه و بویراحمد از خردادماه تا اواسط مهرماه سال جاری را به صدا درآورد و خطر آتش تمامی عرصه‌های جنگلی و مرتعی را تهدید می‌کند.

وی تصریح کرد: کهگیلویه و بویراحمد 8 درصد جنگل‌های کشور و 20 درصد از جنگل‌های زاگرس را شامل می‌شود که با توجه به پوشش مرتعی و توپوگرافی عمدتاً کوهستانی که دارد بیشتر در معرض خطر آتش‌سوزی است و اگر خدای ناخواسته آتش رخ دهد مهار آن به‌مراتب بسیار سخت خواهد بود.

بیش از 90 درصد آتش‌سوزی‌ها منشأ انسانی دارند 

جاودان خرد گفت: در نقاط گرمسیر و سردسیر استان ما نقاطی راداریم که ارتفاع علف بین 50 تا 100 سانتی‌متر ارتفاع دارند و این‌یک تهدید مهم بشمار می‌رود که در کمین طبیعت است. بیش از 90 درصد آتش‌سوزی‌ها منشأ انسانی دارند که عمدتاً سهوی است اما جاهایی هم داریم که آتش‌سوزی‌ها عمدی باشند.

جاودان خرد اظهار کرد: آتش زدن پسماند و کاه و کلش باقیمانده مزارع کشاورزی، بی‌دقتی در خاموش کردن آتش که برای طبخ غذا یا درست کردن چای در طبیعت روشن کرده‌ایم، نقش ذره‌بینی بطری‌های آبی که در طبیعت رها کرده باشیم و شیشه‌های که در طبیعت ریخته‌ایم، جرقه‌های ابتدایی شروع یک آتش‌سوزی خواهد بود که شاید میلیاردها تومان بر طبیعت و بیت‌المال خسارت بگذارد و به‌نوعی از دلایل سهوی آتش‌سوزی‌ها بشمار می‌روند و برخی نیز با قصد زمین‌خواری، زغال گیری و یا درگیر کردن محیط‌بانان با آتش دریک منطقه و شکار غیرمجاز در منطقه‌ای دیگر اقدام به آتش زدن مراتع و یا جنگل‌ها می‌کنند.

وی ادامه داد: با مجموعه اقداماتی کنترلی که محیط استان انجام داد در سال 402 بیش از 70 درصد نسبت به سنوات گذشته کاهش آتش سوری در مناطق حفاظت‌شده استان را داشتیم. زمان رسیدن برای اطفا، مهم‌ترین عنصر در هنگام وقوع آتش‌سوزی‌ها است به همین دلیل از هم‌وطنان تقاضامندیم در صورت مشاهده هرگونه آتش‌سوزی قبل از همه‌گیری و شعله‌ور شدن نسبت به مهار آن اقدام و یا با شماره 1450 موضوع را در کمترین زمان ممکن اطلاع‌رسانی نمایند.

وی گفت: امیدواریم امسال با هماهنگی میان دستگاه‌ها و با کمک ستاد مدیریت بحران استانداری، دهیاران، فرمانداران، بخشداران، تشکل‌های مردمی، دستگاه‌های اجرایی که همه وظیفه همکاری دارند در صورت وقوع آتش‌سوزی در کمترین زمان ممکن مهار گردد.

گفتنی است سالانه ۱۵ هزار هکتار جنگل‌ و مرتع در ایران به‌ویژه در فصل گرما در آتش می‌سوزد و برآورد می‌شود 90 درصد این آتش‌سوزی‌ها براثر عوامل انسانی باشند، حجم زیاد آتش‌سوزی در جنگل‌های کشور طی سال‌های اخیر این پرسش را در ذهن مطرح می‌کند آیا نمی‌توان با اصلاح رویه‌های غلط و با رویه‌های صحیح‌تر از وقوع چنین حجمی از خسارت جلوگیری کرد؟ حال باید گفت که آیا به‌راستی کشوری که تنها ۸/۸ درصدش را جنگل در برگرفته، رواست که همین اندک ذخیره‌گاه‌های کشور را که تأمین‌کننده بخش مهمی از آب کشور است در آتش بسوزد و تدبیری برای جلوگیری از آن اندیشیده نشود؟

وقتی «البرز» جانش را فدای زاگرس کرد

 حجت‌الاسلام علیرضا صفایی، امام‌جمعه موقت گچساران دریکی از خطبه‌های نماز جمعه هم گفته است که فصل خشک‌سالی را پیش روداریم و از الآن مسئولین باید به فکر باشند که بازهم مسئله آتش‌سوزی در جنگل‌های شهرستان رخ ندهد که باید تدبیرهای لازم توسط متولیان امر انجام شود تا بازهم دچار خسارت نشویم درحالی‌که سنوات گذشته زنده‌یاد «البرز زارعی» جانش را فدای صیانت از طبیعت کرد.

باید توجه داشت که کهگیلویه و بویراحمد با داشتن 20 درصد جنگل‌های حوزه زاگرس از گذشته تاکنون دارای یک پوشش جنگلی مناسب بوده است. ولی متأسفانه سالانه به دلیل اقلیم، سخت گذر بودن و تعرض‌هایی که به عرصه‌های منابع طبیعی در فصل پائیز موقع کاشت، در بهار بوته کنی گیاهان و تابستان به لحاظ پوشش جنگلی و آتش‌سوزی‌ها، در سایه بی‌مهری مسئولان و متولیان امر رو به‌سوی نابودی می‌رود.

هفت منطقه حفاظت‌شده با وسعت ۹۳ هزار و ۶۶۰ هکتار، دنای شرقی با وسعت ۲۸ هزار و ۲۰۲ هکتار، خائیز سرخ با مساحت ۳۳ هزار و ۲۳۵ هکتار، خامی با وسعت ۲۵ هزار و ۶۷۱ هکتار، دیل با ۱۰ هزار و ۳۸۱ هکتار، سولک با ۲ هزار ۴۲۸ هکتار و سیوک با ۱۲ هزار ۸۵۸ هکتار در کهگیلویه و بویراحمد وجود دارد.

بر این اساس آتش‌سوزی‌های پی‌درپی جنگل‌ها و مراتع کهگیلویه و بویراحمد هشدار و زنگ خطری است که تنها شناسایی کانون‌های بحران در منطقه و توجه ویژه به خسارت‌های جبران‌ناپذیر آن به پوشش گیاهی و جنگل‌های منطقه، می‌تواند راه‌حل عبور از وضعیت فعلی باشد.

انتهای خبر/