آخرین نبرد پلنگ ایرانی در دنا؛
سد ماندگان؛ تهدیدی مرگبار برای جمعیت پلنگ‌های زاگرس
در تناقضی آشکار با دستور توقف رسمی سازمان حفاظت محیط‌زیست، لودرها و بولدوزرها به پیشروی خود در قلب منطقه حفاظت‌شده دنا، تنها زیستگاه پلنگ زاگرس ادامه می‌دهند تا با ایجاد سد سریالی افسانه‌های زاگرس را نابود کنند.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «صبح زاگرس» در اعماق رشته‌کوه‌های زاگرس، جایی که رودخانه ماربر خروشان در دل دنا جاری است، نبردی خاموش اما سرنوشت‌ساز در جریان است. از یک‌سو، نامه رسمی معاون سازمان حفاظت محیط‌زیست برای توقف پروژه و از سوی دیگر، لودرهایی که بی‌اعتنا به هشدارها، به کار خود ادامه می‌دهند.
تصمیمی که می‌تواند اکوسیستم منحصربه‌فرد زاگرس جنوبی را برای همیشه تغییر دهد؛ تصویب جدایی بخشی از منطقه حفاظت‌شده دنا در شورای عالی محیط‌زیست بود که نگرانی‌های جدی از هدفمند بودن این مصوبه برای احداث سد «ماندگان» را دامن زده است. سدی که به گفته کارشناسان، نه‌تنها کابوسی برای سرزمین افسانه‌ای دنا خواهد بود، بلکه ادامه حیات رودخانه کارون را نیز به مخاطره می‌اندازد.
در اردیبهشت‌ماه سال گذشته ، مصوبه‌ای در شورای عالی محیط‌زیست به تصویب رسید که به نظر می‌رسد حلقه‌ای از زنجیره طرح‌های انتقال آب بین‌حوضه‌ای است. بر اساس این مصوبه، مدیریت ۶۱ هکتار از منطقه حفاظت‌شده دنای شمالی به استان اصفهان واگذار می‌شود.
واکنش‌های گسترده به یک مصوبه جنجالی
این تصمیم با موجی از اعتراضات در کهگیلویه و بویراحمد مواجه شده است. استادان دانشگاه، مسئولان ارشد استانی و فعالان محیط‌زیست، این مصوبه را زمینه‌ساز اجرای پروژه سد ماندگان می‌دانند. پروژه‌ای که به اعتقاد آنان، «کابوسی برای سرزمین دنا» و تهدیدی برای اکوسیستم منحصربه‌فرد این ذخیره‌گاه زیست‌کره است.
سد ماندگان؛ تهدیدی برای اکوسیستم زاگرس
بر اساس نظر کارشناسان، احداث سد در این منطقه حساس به معنای نابودی سرزمین افسانه‌ای دنا خواهد بود. پیامدهای این پروژه عبارت‌اند از:خشک‌سالی‌های پی‌درپی، از بین رفتن منطقه زیست‌کره، خشک شدن رودخانه کارون و برهم خوردن توازن زیستی در دنا است.
انتقال آب بین‌حوضه‌ای؛ نابودی حوزه آبریز کارون
طرح موردبحث، انتقال آب رودخانه ماربر (یکی از سرشاخه‌های رودخانه خرسان و درنهایت کارون) از استان کهگیلویه و بویراحمد به مرکز استان اصفهان است. این طرح، یک انتقال آب بین‌حوضه‌ای از حوضه آبریز خلیج‌فارس به فلات مرکزی محسوب می‌شود.
حال در هفته‌های اخیر شواهدی نشان می‌دهد که مسئولان استان اصفهان با دور زدن قانون در قالب مزایده هایی آن‌هم از سوی زیرمجموعه‌های وزارت کشور پروژه این سد را وارد فاز جدیدی کرده‌اند .
پروژه سد ماندگان در حالی وارد مرحله جدیدی از اجراشده که نه‌تنها مجوز زیست‌محیطی ندارد، بلکه حکم توقف دستگاه قضایی نیز نادیده گرفته‌شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد با تغییر مجری پروژه از وزارت نیرو به شرکت تأمین آب اصفهان، تلاشی برای دور زدن فرآیندهای قانونی در جریان است.
دستور توقف: یک نامه رسمی بی‌پاسخ
اسناد رسمی نشان می‌دهد؛ معاون محیط‌زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست، در ۲۴ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۳، در نامه‌ای رسمی به مدیران کل محیط‌زیست استان‌های اصفهان و کهگیلویه و بویراحمد؛«توقف فوری عملیات اجرایی سد ماندگان» را تا زمان طی مراحل قانونی و دریافت مجوزهای لازم خواستار شده است. این نامه‌بر فقدان مجوز زیست‌محیطی این پروژه تأکید دارد.
پیشروی لودرها؛ واقعیتی که انکار نمی‌شود
در مقابل این دستور رسمی، واقعیت میدانی چیز دیگری را نشان می‌دهد:تصاویر ماهواره‌ای از ادامه فعالیت‌های عمرانی در محل پروژه حکایت دارد.گزارش‌های خبری از حضور فعال ماشین‌آلات سنگین و لودرها و حتی انتقال لوله‌های بزرگ انحراف آب در منطقه خبر می‌دهند حتی شواهد بصری تأیید می‌کنند که هیچ نشانی از توقف عملیات در سایت پروژه دیده نمی‌شود.
پایش و نظارت؛ حلقه مفقوده بحران
این وضعیت، دو پرسش اساسی را مطرح می‌کند:چرا دستور رسمی سازمان متولی محیط‌زیست کشور نادیده گرفته می‌شود؛ سازمان‌های نظارتی برای متوقف کردن این فعالیت غیرقانونی چه اقدامی انجام داده‌اند؟به نظر می‌رسد شکاف بین «دستور» و «اجرا» در این پرونده، به بحرانی نهادی اشاره دارد که ادامه آن می‌تواند حیات ذخیره‌گاه زیست‌کره دنا را به مخاطره بیندازد.
پروژه سد ماندگان از ابتدا با ابهامات و اعتراضات جدی روبرو بود. سازمان محیط‌زیست به‌صراحت با اجرای آن مخالفت کرد و دستگاه قضایی نیز حکم به توقف پروژه داد؛ بااین‌حال، اجرای پروژه این روزها شدت گرفته و نشان‌دهنده نقض آشکار قوانین و بی‌اعتنایی به ساختارهای رسمی تصمیم‌گیری است.
تغییر مجری برای دور زدن قانون
نکته حائز اهمیت این است که مجری این طرح وزارت نیرو نیست، بلکه شرکت تأمین آب اصفهان صفه به‌عنوان مجری معرفی‌شده است. سهام‌دار عمده این شرکت، سازمان همیاری شهرداری‌های استان اصفهان است و بنابراین پروژه عملاً تحت نظارت استانداری اصفهان و وزارت کشور پیش می‌رود.
مطابق اصل ۵۰ قانون اساسی، هیچ پروژه‌ای بدون ارزیابی رسمی اثرات زیست‌محیطی نباید آغاز شود. در مورد سد ماندگان نه‌تنها ارزیابی زیست‌محیطی انجام‌نشده، بلکه عملیات عمرانی و مناقصه‌های جدید باوجود ابلاغ حکم قطعی دستگاه قضایی مبنی بر توقف، باقدرت بیشتری دنبال می‌شود.
تهدید زیست‌بوم حساس زاگرس
منطقه اجرای سد ماندگان از حساس‌ترین زیستگاه‌های زاگرس و بخشی از محدوده حفاظت‌شده دناست. کارشناسان هشدار داده‌اند در صورت احداث این سد، بخشی از زیستگاه‌های ارزشمند پلنگ ایرانی، خرس قهوه‌ای و بز کوهی نابود خواهد شد.
هرچند نماینده بویراحمد،دنا و مارگون در نامه‌ای به هیئت‌رئیسه خواهان جواب دهی وزیر نیرو در این زمینه شده است؛ اما شواهد حاکی از آن است که مافیای آب بارانت های خود در حال تکمیل پازل احداث سدهای سریالی در دنای شرقی هستند و با اجرای این سد مناطق زیبای ماندگان، پادنا و حتی خفر را به زیرآب خواهد برد.
پروژه سد ماندگان امروز تنها یک طرح عمرانی نیست؛ بلکه نماد آشکار بی‌توجهی به قانون و نادیده گرفتن حاکمیت ملی در مدیریت منابع آب کشور است. سؤال اساسی این است: چه کسی پشت این ساختار غیرقانونی ایستاده و چرا دستگاه‌های نظارتی سکوت کرده‌اند؟
سرنوشت ذخیره‌گاه زیست‌کره دنا در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. به نظر می‌رسد مافیای آب با شعار نجات زاینده‌رود، در پی اجرای پروژه‌هایی است که می‌تواند جنوب غرب کشور را به بیابانی خشک تبدیل کند.
آینده دنا و کارون درگرو تصمیمات مسئولان
ماجرای سد ماندگان از یک پروژه عمرانی فراتر رفته و به «آزمونی برای حاکمیت قانون»تبدیل‌شده است. پرسش اصلی این است: آیا دستورهای رسمی سازمان حفاظت محیط‌زیست در برابر اراده اجرای پروژه‌های عمرانی تاب می‌آورد؟ پاسخ این پرسش، نه‌تنها آینده دنا، که سرنوشت تمام مناطق حفاظت‌شده کشور را تعیین خواهد کرد.
انتهای خبر/
