به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «صبح زاگرس» آبگیری سد بزرگ چم شیر در گچساران اواخر دی‌ماه سال 1401 با موفقیت انجام شد و نتایج پایش مستمر کیفیت آب مخزن به همراه کنترل و تنظیم میزان رهاسازی آب حاکی از کیفیت خوب آب پایین‌دست این سازه بزرگ آبی دارد. چم شیر تأثیر مهمی در رونق کشاورزی خطه جنوب کشور داشته است درحالی‌که کارشناسان معتقدند که با آبگیری سد چم شیر حیات در پایین‌دست این سد احیاشده و به‌تدریج زمینه رونق کشاورزی و ایجاد اشتغال در این مناطق مهیا خواهد شد.

مهم‌ترین مزایای سد چم شیر

 مهم‌ترین مزایای سد چم شیر در بخش پائین‌دست رونق‌بخش کشاورزی در حوزه استان‌های خوزستان و بوشهر است و در استان کهگیلویه و بویراحمد در حوزه بالادستی با ایجاد خطوط لوله انتقال آب بسیاری از اراضی حوزه امامزاده جعفر می‌توانند از آب این سد بهره‌مند شوند. تأمین آب آشامیدنی و صنعتی، بهره‌مند شدن ۱۴۰ هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان و بوشهر، ذخیره و کنترل آب رودخانه زهره به میزان یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون مترمکعب، تولید ۴۸۲ مگاوات برق‌آبی، کنترل سیلاب‌های مخرب رودخانه زهره، اشتغال‌زایی در زمان اجرای طرح و زیرساخت‌های صنعت گردشگری و پرورش ماهی از مهم‌ترین مزایای این سد است.

 آبگیری سد چم شیر در شرایطی انجام شد که ایران در عرصه سدسازی، به یک قدرت مدعی تبدیل‌شده است چراکه توانسته در عرصه جهانی، به‌واسطه همین موضوع، نام خود را در فهرست برترین سدسازان جهان به ثبت رساند. سد و نیروگاه چم شیر در گچساران که با تکیه‌بر توانمندی‌های فنی و علمی کشور احداث‌شده است یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های ملی است که می‌توان آن را نماد خودباوری ملی و اوج صنعت سدسازی در ایران نامید.

این پروژه آن‌قدر دقیق و با در نظر گرفتن حساسیت‌ها احداث‌شده که وقتی فردی در فضای آن قرار می‌گیرد، به این باور می‌رسد که مهندسان کشور با خودباوری، این‌چنین پروژه عظیمی را به ثمر نشانده‌اند. اگرچه کارگاه پروژه سد چم شیر خود به‌مثابه یک دانشگاه می‌ماند، دانشگاهی که در آن بهترین و کارآمدترین تجهیزات تا نیروی انسانی به کار گرفته‌شده است و می‌تواند فضایی برای آموزش مهندسان، دانشجویان و علاقه‌مندان به این عرصه باشد.

افتتاح پنجمین سد بزرگ کشور توسط شهید رئیسی

سد و نیروگاه چم شیر در ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی گچساران در استان کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد از آن به‌عنوان پنجمین سد بزرگ کشورمان نام‌برده می‌شود، اگرچه ۲۸ سال پس از آغاز مطالعات، مرحله نخست سد و نیروگاه چم شیر با حضور رئیس‌جمهور شهید و هیأت دولت به بهره‌برداری رسید.

بااین‌وجود نیز رودخانه زهره با طول تقریبی حدود ۴۷۵ کیلومتر در سه استان فارس، کهگیلویه و بویراحمد و خوزستان جریان دارد. این رودخانه از دو رود فهلیان و تنگ شیو در شهرستان ممسنی در استان فارس و خیرآباد در کهگیلویه و بویراحمد سرچشمه می‌گیرد. ۳۰ درصد از آورد آب رودخانه زهره در شرایط دبی کم رودخانه یعنی فصل‌های بهار، تابستان و پاییز از کیفیت مناسبی برخوردار نیست اما ۷۰ درصد از آورد سالانه آب رودخانه در زمستان و به‌صورت سیلاب‌های بزرگ و دارای کیفیت مناسب است و با آبگیری سد چم شیر کیفیت آب نیز تعدیل شد چراکه علت کیفیت نامناسب آب رودخانه زهره، وجود چشمه‌های شور در ۲ منطقه از مسیر رودخانه است که با اجرای این طرح نیز شرایط کمی و کیفی پایین‌دست سد نسبت به رژیم طبیعی رودخانه بهبودیافته است.

افزایش راندمان کشاورزی در پایین‌دست سد

 این در حالی است که ۸۴ درصد اراضی کشاورزی در پایین‌دست سد مربوط به استان خوزستان بوده که شامل ۵۰ هزار هکتار اراضی هندیجان و ۶ هزار هکتار اراضی زیدون می‌شود که سد چم شیر با افزایش کیفیت و تنظیم کمیت آب رهاسازی شده، باعث افزایش راندمان کشاورزی در این منطقه شده است و عملاً شرایط کشت دوم را در فصولی که آب کیفیت مناسب ندارد، فراهم آورده است.

محمدرضا فاضل، معاون اجرایی طرح سد و نیروگاه چم شیر گچساران در این خصوص گفت: هم‌اکنون EC آب خروجی سد چم شیر ۲ هزار میکرو موس بر سانتیمتر (شاخص اندازی گیری کیفیت آب بر اساس میزان هدایت الکتریکی آب) است. در حال حاضر ۷50 میلیون مترمکعب آب باکیفیت در مخزن این سد ذخیره‌سازی شده که برای مصارف کشاورزی استفاده می‌شود.

 وی افزود: هدف اصلی احداث سد چم شیر توسعه کشاورزی در اراضی پایین‌دست است که در فصل تابستان سال جاری همانند سال گذشته آب این سد برای آبیاری مزارع کشاورزی مورداستفاده قرار خواهد گرفت. در حال حاضر خروجی آب سد چم شیر 10 مترمکعب بر ثانیه است.

کیفیت مطلوب آب سد چم شیر

فاضل تصریح کرد: در پایین‌دست سد چم شیر چند چشمه شور وجود دارد که در افزایش EC آب بسیار مؤثر هستند و اساساً یکی از اهداف احداث سد در موقعیت کنونی جداسازی آب باکیفیت جوی از چشمه‌های شور پایین‌دست بود. با توجه به اینکه در اواخر فصل تابستان دبی رود زهره در پایین‌دست به زیر ۶ مترمکعب بر ثانیه می‌رسد، با حجمی بالغ‌بر 10 مترمکعب بر ثانیه از سد چم شیر رهاسازی آب انجام می‌شود که نقش مؤثری در کاهش شوری آب پایین‌دست و امکان استفاده بهینه از آن برای مصارف کشاورزی خواهد داشت.

تولید سالانه ۴۸۲ گیگاوات ساعت انرژی برق‌آبی

فاضل ادامه داد: سد چم شیر علاوه بر کمک به توسعه و بهبود فعالیت‌های کشاورزی در پایین‌دست سد همچنین از طریق پنج واحد نیروگاهی قادر است سالانه ۴۸۲ گیگاوات ساعت انرژی برق‌آبی تولید و به شبکه سرا سری تزریق کند.

این در حالی است که در دو سال مانده به آبگیری چم شیر، شبهات زیادی به این سد وارد شد که بخشی از آن در فضای کاملاً فنی و مباحث و ابهامات فنی مطرح، اما بخش عمده‌ای نیز با اغراض مختلف و غیر فنی صورت گرفت که این امر دستمایۀ رسانه‌های مغرض خارج از کشور نیز برای حمله به دستاوردهای ارزشمند کشور قرار می‌گرفت لذا همان‌طور که اشاره شد، رودخانۀ زهره در دبی‌های پایین دارای کیفیت مطلوبی نیست اما آوردهای سیلابی که حجم عمدۀ آوردهای رودخانۀ زهره را شامل می‌شود، دارای کیفیت بسیار مطلوبی است که متأسفانه تا قبل از احداث سد، بخش عمدۀ آن به خلیج‌فارس می‌ریخته است.

با احداث سد چم شیر، این آب باکیفیت ذخیره‌شده و باعث بهبودی وضعیت رودخانه در پایین‌دست سد شده است. در تابستان امسال دبی ورودی به مخزن سد چم شیر حدود 5 مترمکعب بر ثانیه بوده است و این امر به‌واسطۀ عدم نزولات جوی مناسب بوده است، اما به برکت وجود چم شیر و مقدار آب ذخیره‌شده در آن مقدار آب رهاسازی شده برای پایین‌دست همواره بیش از ۱۰ مترمکعب بر ثانیه و باکیفیت EC حدود ۲۰۰۰ میکروموس بر سانتی‌متر بوده است.

چم شیر حیات‌بخش کشاورزی جنوب کشور

بنابراین سد چم شیر به‌‌رغم تمام هجمه‌هایی که بخش عمدۀ آن به‌صورت غیر فنی و با اغراض گوناگون صورت گرفته است، از آزمون آبگیری و بهره‌برداری سرافراز بیرون آمده و شاهد آن همان‌طور که بیان شد کنترل سیلاب‌های باکیفیت و مدیریت کمی و کیفی آب بوده که مددرسان کشاورزی منطقه جنوب شده است و مانع بروز بحران در سال کم‌بارش شده است. واقعیت است این است که نه‌تنها زهره شور نشده بلکه با تعدیل کمی و کیفی آب، رودخانه زهره نسبت به قبل حال بسیار بهتری دارد و این امر آن‌قدر درخشان و واضح است که نیات ناصواب، از درخشندگی آن نمی‌کاهد.

بر این اساس ذخیره و کنترل حجم عظیمی از آب رودخانه زهره (حدود ۱/۸ میلیارد مترمکعب)، تأمین آب موردنیاز کشاورزی به میزان ۱۱۰ هزار هکتار در منطقه، تأمین آب شرب و صنعت منطقه، تولید انرژی برق‌آبی به میزان 482 گیگاوات ساعت در سال، تلفیق اهداف سد با اهداف سد کوثر و تأمین آب موردنیاز کشاورزی و شرب استان‌های هم‌جوار، کنترل سیلاب‌ها و جلوگیری از خسارت‌های طغیان رودخانه در مناطق زیدون سردشت و هندیجان و استفاده بهینه از آب جهت توسعه کشاورزی کنترل شوری آب در مناطق دارای بسترهای نمکی و چشمه‌های شور و جلوگیری از آلوده شدن آب در مناطق پائین‌دست تنگه چم شیر از اهداف سد و نیروگاه چم شیر است.

تأثیر عمده «چم شیر» بر رشد و شکوفایی اقتصاد منطقه

 اجرای طرح دریکی از مناطق محروم کشور و تأثیر عمده بر رشد و شکوفایی اقتصاد منطقه، اشتغال‌زایی در منطقه رشد صنعت و فنّاوری برق‌آبی، افزایش قدرت عمل و ارتقاء مشاوران و پیمانکاران داخلی، فعال نمودن کارخانه‌های سازنده تجهیزات نیروگاهی و ارتقاء جایگاه بین‌المللی کشور از طریق ارتقاء صنعت برق‌آبی و پتانسیل‌های برقی از دیگر اهداف و اثرات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی سد و نیروگاه چم شیر است.

گفتنی است شهید آیت‌الله رئیسی در ادامه برنامه‌های دور دوم سفر استانی دولت مردمی به استان کهگیلویه و بویراحمد در 26 تیرماه سال 1402، سد چم شیر به‌عنوان بلندترین سد بتنی غلتکی غرب آسیا را افتتاح و از واحد اول نیروگاه این سد نیز بهره‌برداری کرد.

انتهای خبر/