سدها؛ ناجیان اکوسیستم در برابر خشکسالی و سیل

علیرضا حسین‌زاده در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «صبح زاگرس» در خصوص شرایط کنونی آب و مدیریت مصرف آن گفت: در حالی که جهان با چالش‌های فزاینده تغییر اقلیم و بحران آب روبرو است، ایران و استان کهگیلویه و بویراحمد نیز از این قاعده مستثنی نیست، در این میان، مدیریت هوشمند منابع آب به یکی از ارکان اصلی توسعه پایدار تبدیل شده است، پروژه‌های سدسازی، به عنوان ابزاری راهبردی، با نقشی فراتر از ذخیره‌سازی آب، به بازیگری کلیدی در احیای محیط زیست و تضمین امنیت آبی کشور بدل شده‌اند.

وی ادامه داد: احداث سدها با ایجاد مخازن آبی، رطوبت مورد نیاز برای احیای پوشش گیاهی در مناطق پایین‌دست را فراهم کرده است. این امر نه تنها به جلوگیری از پیشروی بیابان‌ها کمک شایانی می‌کند، بلکه با کاهش کانون‌های گرد و غبار، کیفیت هوا را در شهرها و روستاهای مجاور به طور محسوسی بهبود بخشیده است. ایجاد این «میکروکلیما»های جدید، محیطی مساعد برای زندگی مجدد گونه‌های جانوری فراهم کرده که نتیجه آن افزایش تنوع زیستی در اطراف مخازن سدها بوده است.

کارشناس مسائل زیست محیطی در ادامه بیان کرد: پیش از این، بسیاری از مناطق کشور با کمبود منابع آبی پایدار برای حیات وحش روبرو بودند. امروز مخازن سدها به منبعی مطمئن برای آب‌شخور حیوانات تبدیل شده‌اند. این امر موجب رشد جمعیت ماهی‌ها در دریاچه سدها شده و این پهنه‌های آبی جدید به توقفگاهی امن و غنی برای پرندگان مهاجر تبدیل گشته‌اند. این تحول، فرصت‌های بی‌نظیری را برای زیست‌شناسان و محققان جهت مطالعه اکوسیستم‌های آبی و رفتار گونه‌های مختلف ایجاد کرده است.

وی افزود: شاید ملموس‌ترین اثر مثبت سدها برای جامعه، نقش آن در پشتیبانی از کشاورزی پایدار باشد، با تأمین آب سطحی قابل کنترل و مطمئن، انقلابی در روش‌های آبیاری به وجود آمده است، کشاورزان با اطمینان از وجود آب، به سمت استفاده از سیستم‌های آبیاری قطره‌ای و مدرن حرکت کرده‌اند که این خود به کاهش مصرف آب منجر شده است.

کارشناس مهم‌تر از آن، وابستگی به منابع آب زیرزمینی که سال‌ها به صورت بی‌رویه برداشت می‌شد، به شدت کاهش یافته است. این کاهش برداشت، به حفظ تعادل اکولوژیکی خاک و جلوگیری از فرونشست زمین کمک کرده و در نهایت بهره‌وری کشاورزی را بدون آسیب زدن به محیط زیست افزایش داده است.

حسین‌زاده ادامه داد: یکی از کارکردهای ذاتی سدها، کنترل جریان رودخانه‌ها و کاهش شدت سیلاب‌ها است. این امر نه تنها از جان و مال جوامع محلی در پایین‌دست حفاظت می‌کند، بلکه پیامدهای زیست‌محیطی مثبتی به همراه دارد؛ با کاهش قدرت سیلاب، خاک حاصلخیز ارزشمند مناطق از شسته شدن حفظ می‌شود، همچنین، تخریب زیستگاه‌های طبیعی جانوران که در اثر سیلاب‌های ویرانگر رخ می‌داد، به میزان قابل توجهی کاهش یافته است؛ نتیجه نهایی این فرآیند، افزایش امنیت زیستی و اجتماعی برای ساکنین مناطق است.

وی در پایان گفت: با نگاهی همه‌جانبه به عملکرد سدها در کشور می‌توان دریافت که این سازه‌های عظیم، زمانی که با برنامه‌ریزی دقیق و در مکان مناسب احداث شوند، نه تنها یک پروژه مهندسی، بلکه یک پروژه اکولوژیک هستند. آن‌ها با ذخیره آب در فصل‌های پرآب و توزیع تدریجی آن در فصل‌های خشک، به حفظ تعادل در اکوسیستم کمک کرده و با ایجاد فرصت‌های جدید زیستی، کشاورزی و اقتصادی، نقشی انکارناپذیر در حرکت به سمت توسعه پایدار ایفا می‌کنند.

انتهای خبر/