به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «صبح زاگرس» تاریخ بیهقی، آیینه‌ای تمام‌نما از قدرت، اخلاق و پیچیدگی‌های روح انسانی است؛ متنی که قرن‌هاست گنجینه‌ای از خرد و تجربه به شمار می‌رود. «چهل و ششمین نشست انجمن علمی، ادبی و آموزشی استان کهگیلویه و بویراحمد، چهارشنبه شب میزبان علاقه‌مندان بود تا در «شبی با تاریخ بیهقی»، بار دیگر عمق جان‌شناسی و هنر نویسندگی «پدر نثر فارسی» را به تماشا بنشینند.

این گردهمایی ادبی، چهارشنبه شب مورخ ۲۱ آبان ۱۴۰۴ در تالار شورای شهر یاسوج و با حضور اهالی فرهنگ و ادب برگزار شد تا درس‌های زندگی و حکمرانی در لابه‌لای سطرهای این اثر سترگ، واکاوی شود.

تاریخ بیهقی: آیینه‌ای برای امروز

به گزارش خبرنگار ما «اله‌یار افراخته، استاد تمام زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فرهنگیان یاسوج و بنیان‌گذار انجمن ادبی استان کهگیلویه و بویراحمد»، در این نشست به بیان دیدگاه‌های خود پیرامون این اثر سترگ پرداخت و گفت: داستان تاریخ بیهقی که امشب جلسه سوم آن را داشتیم، تاریخ است و مسائل سیاسی و زندگی اجتماعی را روایت می‌کند که دقیقاً با شرایط امروز مطابقت دارد. ما می‌توانیم از آن درس بگیریم، چرا که اصلاً تاریخ آیینه عبرت است.

شیرین‌ترین بخش تاریخ بیهقی

وی در پاسخ به پرسشی درباره شیرین‌ترین بخش کتاب بیهقی اظهار داشت: برای من به‌شخصه بخش‌های بسیاری جذاب هستند. از دوران دبیرستان که دانش‌آموز بودم، داستان «حسنک» یکی از بخش‌های برجسته و بولد تاریخ بیهقی برایم بود. این داستان یک تراژدی بسیار غمگین است. من در دوره دبیرستان این داستان را چندین بار می‌خواندم و هر بار گریه می‌کردم. از همان زمان به نثر تاریخ بیهقی علاقمند شدم و تصمیم گرفتم این کتاب را کامل بخوانم.

مسیر تحصیلی و علمی تحت تأثیر بیهقی

این استاد دانشگاه با اشاره به تأثیرپذیری مسیر علمی‌اش از بیهقی تصریح کرد: به همین دلیل ادامۀ تحصیل دادم و رشتۀ ادبیات را انتخاب کردم. پایان‌نامه کارشناسی ارشد من دربارۀ تاریخ بیهقی بود. این توفیق را یافتم که چندین بار این تاریخ بسیار زیبا را ورق بزنم و حدوداً شش تا هفت مقاله دربارۀ آن در مجلات معتبر چاپ کنم.

افراخته خاطرنشان کرد: در ابتدای همان پایان‌نامه جمله‌ای نوشتم: «این پایان‌نامه را تقدیم می‌کنم به روح ابوالفضل بیهقی که از دریچۀ حسنک به تالار بزرگ تاریخش وارد شدم».

دشواری انتخاب برجسته‌ترین بخش‌ها

وی در ادامه اضافه کرد: به نظر من سخت است که بخواهی بخشی از تاریخ بیهقی را به عنوان برجسته‌ترین قسمت انتخاب کنی. وقتی تاریخ بیهقی را ورق می‌زنی، می‌بینی که هر داستان انگار موازی با داستان‌های دیگر است. برخی داستان‌ها به دلیل توصیفات بسیار زیبا و هنر داستان‌نویسی بیهقی برجسته‌تر شده‌اند.

بنیان‌گذار انجمن ادبی استان کهگیلویه و بویراحمد به نمونه‌هایی اشاره و مطرح کرد: مثل داستان بردار کردن یکی از ارکان مسعود، فروگیری خوارزم‌شاه، و همچنین داستان بوسهل ذوزنی که در نهایت فرو گرفته می‌شود. حتی مقاله‌ای نیز دربارۀ «مرگ‌های تاریخ بیهقی» نوشتم؛ مرگ خواجه احمدحسن که امشب قرائت شد، مرگ آلتون‌تاش، مرگ خوارزم‌شاه، مرگ بوسهل ذوزنی. این مرگ‌ها با تفصیل بسیار بیان شده‌اند و آدم از قلم زیبای بیهقی حیرت می‌کند.

پیام داستان حسنک برای مخاطب امروز

این پژوهشگر ادبی در پاسخ به این پرسش که روایت حسنک چه پیامی برای مخاطب امروز دارد، بیان داشت: به طور کلی تاریخ آیینۀ عبرت است. هر داستانی که در تاریخ می‌خوانی، می‌بینی که گویی بیهقی رمان نوشته نه تاریخ. این اثر حالت رمان‌گونه دارد و تمام حکایات آن می‌توانند درس‌آموز باشند.

درس‌های اخلاقی از تاریخ بیهقی

افراخته به نمونۀ دیگری اشاره و اضافه کرد: مثلاً همین داستان مرگ خواجه احمدحسن؛ با اینکه او مرد بسیار بزرگی بود و از ارکان دولت غزنوی به شمار می‌رفت، اما وقتی می‌بیند که مقام وزارتش با شنیدن یک جمله یا صحبت یک فرد در خطر افتاده، بهانه‌تراشی می‌کند، تهمت می‌زند، سند جعلی می‌سازد تا برای مدتی در مقام خود باقی بماند.

وی در پایان با بیان نکته‌ای اخلاقی تأکید کرد: در پایان هر حکایت بیهقی، مانند یک واعظ در یک پاراگراف کوتاه نتیجه می‌گیرد که همۀ این زندگی کردن‌ها، پادشاهی‌ها و وزارت‌ها در نهایت به جایی می‌رسند که آن سرباز و پادشاه همگی باید زیر خاک دفن شوند. تمام این اسباب‌سازی‌ها، دشمنی‌تراشی‌ها و مکاید به چه کار می‌آیند؟ این‌ها همه درس اخلاقیات هستند. اگر بتوانیم این نکات را از تاریخ بگیریم، قطعاً جامعه‌ای آرمانی خواهیم داشت.