اشک‌هایی که بر گونه‌ها یخ زدند

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی« صبح زاگرس» 29 بهمن ماه سال 96 روزی که کهگیلویه و بویراحمد را در غمی بزرگ فرو برد روزی تلخ که می توان به جرات گفت اشک از دیده های بیش از 80 درصد مردم این استان جاری کرد؛ روزی که سیاه شد

صبح روز شنبه 29 بهمن سال 96 همه چیز عادی شروع شد مردم هر کدام مشغول کاری بودند و باران و برف در حال باریدن بود شاید این بارش نیز می دانست  چه اتفاقی در حال رقم خوردن است که اینگونه بر زمین جاری می شد  یکباره همه چیز وارونه شد در شهر یاسوج یک اتفاقی افتاده است که مردم همه در مورد آن صحبت می کنند.

استاندار در جلسه شورای ادارای است اما گویا خبری شده  جلسه به این مهمی را رها می کند و از اتاق خارج می شود، همه چیز در عرض چند دقیقه مشخص شد هواپیمای ای تی آر 3704 که از تهران به سمت یاسوج حرکت کرده بود ناپدید شده است هیچکس و هیچ چیز از آن خبری ندارد .

هواپیما 65 سر نشین دارد چه به روز این سرنشینان افتاده است؟ فرودگاه یاسوج پر می شود از خانواده های این مسافران، آنهایی که در استان بودند  در فرودگاه حاضر شدند و آنهایی که بیرون از استان و در سایر استان ها بودند حرکت کردند که خودشان را به فرودگاه یاسوج برسانند.

فرودگاه یاسوج پر شد از خانواده هایی که امروز منتظر بچه هایشان بودند تا از سفر برگردند و برخی نیز در این شهر مسافر بودند و باید چندروزه برمی گشتند اما اکنون ساعت 9 و 45 دقیقه است هیچ خبری از هواپیما نیست، تلفن هیچ یک از مسافران پاسخ نمی دهد همه خاموش و یا از دسترس  خارج هستند.

ساعت 10 صبح شد، چیزی که همه از شنیدنش ترس داشتند اتفاق افتاد آری هواپیمای آسمان در برخورد به یکی از قله‌های دنا سقوط کرده است، وقتی هوایپمایی که 800 کیلومتر در ساعت سرعت دارد به قله ای سنگ برخورد کند دیگر احتمال زنده ماندن آنها  به صفر می رسد، اما هیچ یک از خانواده ها نمی خواستند باور کنند.

فرودگاه یاسوج از گریه‌های بی امان خانواده‌ها پر شده بود، مادری که تنها فرزندش در هواپیما بود، پدری که همسر و دو فرزندش در هواپیما بود و می خواستند جشن تولد را در محل تولدشان بگیرند، مادر بزرگی که پسر، نوه و همسر پسرش در هوایپما بود، نیروهای اطلاعاتی، همسر و فرزندان دو مهندسی که برای ساخت یک ساختمان به یاسوج آمده بودند، مادران دو گل فروشی که برای شرکت در نمایشگاه گل به یاسوج آمده بود،پدری که دختر دانشجوی پزشکی اش در هواپیما بود، خانمی که همسرش ورزشکار بود؛ همه اینها با چشمانی پر از اشک منتظر یک خبر خوش بودند.

آنها در این لحظات به هیچ چیزی فکر نمی کنند و فقط می خواهند بشنوند که مسافران هواپیما سالم هستند می خواهند بشنوند که خلبان فولاد که  چند سال قبل همین هواپیما را بدون چرخ نشانده بود این بار نیز هواپیما را نشانده است اما اینگونه نشد، خلبان فولاد هم در دسترس نیست.

پدری که بی خبر از همه جا در اتاق عمل بیمارستان در حال انجام عمل جراحی بود گوشی تلفنش زنگ می خورد، اقای دانشی  زیر نویس شبکه خبر را می‌بیند که نوشته است هواپیمای تهران یاسوج سقوط کرده است دستانش لرزید  و در این لحظه به یک چیز فکر کرد بوسه‌های اخری که بر گونه‌های دو فرزندش زد ای کاش می شد هواپیما را در آسمان بگیرم و بر زمین بگذارم.

اسامی مسافران هواپیما ابتدا به صورت انگلیسی و بعد به صورت فارسی در فضای مجازی و رسانه‌ها چرخید اسامی  که حتی خواندنش برای مردم نیز غم انگیز بود کوچک ترین مسافر هواپیما شهبد است بعد ایلیا و بعد طاها، بقیه بزرگ سال و جوان.

شهبد به همراه پدر و مادر بود، ایلیا و طاها به همراه  مادر بودند دو خانواده ای که بازماندگان آنها باید صبر ایوب داشته باشند باید مواظب باشند که در این راه ایمان و اعتقادشان را از دست ندهند بقیه هر کدام از یک خانواده در استان های مختلف بودند.

نیروهای امدادی هلال احمر همه به سمت کوه دنا حرکت کردند اما به کجا نمی دانستند، کوهی که اکنون زیر برف سفید پوش شده است چگونه می توان متوجه شد هواپیمای آسمان کجا سقوط کرده است، آن روز غروب افتاب بسیار غم انگیز بود خورشید پنهان شد و هنوز بعد از گذشت چند ساعت خبری از هواپیما نبود اما جست و جو ها همچنان ادامه داشت.

یک روز گذشت چشمان پر از غم و اشک و دل‌های شکسته خانواده‌ها هنوز آرام نگرفته است، شب قبل در کوه دنا هوا برفی و طوفانی بود جگرگوشه هایشان چگونه در این سرما شب را صبح کردند، شهبد دیشب در آغوش پدر بود یا مادر، ایلیا تولدش را چگونه گرفت.

ثانیه ها  به سختی و به سنگینی در گذر بودند صبح روز دوم شد و جست و جو همچنان ادامه دارد ستاد بحران تشکیل شد خانواده‌ها همه به مکان ستاد بحران رفتند سرما را تحمل می کردند که بتوانند از مسافران خبری بشنوند اما روز دوم نیز به سختی غروب کرد و خبری نشد، دلتنگی‌ها امان  خانواده‌ها بریده است.

تیم‌های تکاور ارتش شامل کوهنوردان و نیروهای متخصص به سمت نقطه مورد نظر حرکت کردند، البته رسیدن به منطقه مورد نظر به دلیل صعب‌العبور بودن کار نسبتا سختی است.

از سوی مقابل بالگردهای هوانیروز با پرواز در نقطه اعلام شده در حال بررسی امکان هلی‌برن نیروها هستند؛ امکان دارد کار هلی‌برن کمی دشوار باشد، اما جانشین فرمانده نیروی زمینی و فرمانده هوانیروز و چندتن از فرماندهان پایگاه‌های نیروی هوایی با گشت‌های هوایی در حال بررسی امکان این کار هستند، ممکن است کار هلی‌برن دشوار باشد.

اشک ها از چشم بیرون نیامده روی گونه ها یخ می زنند، روز دوم  هم تمام شد و خبری از هواپیما نشد، روز سوم  غمگین تر از روزهای گذشته رسید، هواشناسی اعلام کرده که در امروز بارش برف شدید در ارتفاعات خواهیم داشت و این یعنی اگر امروز هواپیما پیدا نشود دیگر باید برای پیدا کردنش چند روز و یا چند ماه  صبر کنیم تا بارش متوقف شود که بدون شک در آن موقع نیز غیر ممکن است چرا که بارش باعث می شود هواپیما به صورت کامل ناپدید شود.

در این چند روز نه تنها خانواده های سانحه دیده بلکه مردم کهگیلویه و بویراحمد چشم انتظار یک خبر خوش بودند اشک خیلی از مردم جاری شده بود بغض خیلی از مردم ترکیده بود، پیام های تسلیت یکی بعد از دیگری صادر می شد مقام معظم رهبری در همان ساعات اولیه سقوط پیام تسلیت صادر کردند و سه روز عزای عمومی در استان اعلام شد.

روز سوم آغاز شد و لاشه هواپیمای ATR72 شرکت‌ آسماندر ارتفاع 4 هزار متری پیدا شد خبری که باعث شد در کنار غم بزرگی که بر دل خانواده ها و مردم استان بود کمی آرامشان کند، خانواده ها همه به سمت محل سقوط حرکت کردند اما سقوط در ارتفاعات بود و هر کسی توان رفتن به آنجا را نداشت اما خانواده ها برای تسکین دلشان  در پایین کوه ایستاده و در انتظار خبر خوش بودند.

محل سقوط  در میان دو پرتگاه است و بسیار خطرناک هر لحظه ممکن است در این منطقه بهمن سرازیر شود و لاشه را به پایین پرتگاه  ببرد بنابراین باید برای جست و جو همه جوانب احتیاط را رعایت کرد و بالگردها هنگام پرواز در این منطقه باید مواظب باشند.

بعد از چند ساعت تلاش  یک نیروی امدادی به محل سقوط رسید شاید سال های سال طول بکشد تا این فرد بتواند آن صحنه ها  را فراموش کند انتشار عکس از پیکرها ممنوع شد اما این فرد وقتی داشت صحنه را برای رادیو بازگو می کرد بغض  امانش نداد و به گریه کردن افتاد.

ارتفاع برف در محل سقوط هواپیما به 4 متر رسیده بود و کار جست و جوی پیکرها را سخت کرده بود اما باید تلاش می کردند چرا که خانواده های زیادی منتظر هستند برای  اخرین بار با پیکر جگرگوشه هایشان خداحافظی کنند.

انتقال پیکرها به پایین کوه کمی سخت است و باید با برنامه ریزی این کار انجام شود، امروز دوم اسفند ماه است و اولین محموله پیکرها به  پایین کوه انتقال داده شد با انتقال اولین محموله کار پزشکی قانونی آغاز شد چرا که هیچ یک از پیکرها قابل شناسایی نیستند و روز دوم سقوط هواپیما پزشکی قانونی اعلام کرد فامیل های درجه یک مسافران  هواپیما آزمایش دی ان ای انجام بدهند که در سریع ترین زمان ممکن پیکرها شناسایی شوند.

شرایط جوی همچنان نامساعد بود و جست و جو را با مشکل مواجه می کرد روز پنجم سانحه جست و جو به دلیل شرایط نامساعد جوی متوقف شد، نیروهای زیادی از ارتش، سپاه، نیروهای امدادی هلال احمر و عملیاتی بسیج شده بودند اما با شرایط نا مساعد امکان  پرواز بالگردهای جست جو کننده  وجود نداشت.

اخبار به سرعت در حال انتشار است  در این شرایط سخت و حال بد خانواده های جان باختگان  مسئولان استان برای ارام کردن آنها به برخی از خانواده ها سر کشی می کنند هر چند که هیچ حرفی برای گفتن ندارند تنها می توانند بگویند که خداوند صبر بدهد و ما را نیز در غم خود شریک بدانید.

ثانیه ها و ساعت ها به سختی در حال گذر است، برخی از اعضای خانواده های جان باختگان در هواپیما گوشی به دست فقط با مسافران تماس می گیرند تا شاید گوشه ای نور امید در دلشان روشن شود اما این گوشی مدام می گوید در دسترس نیست ، اگر زنگ بخورد هم کسی پاسخ نمی دهد در آن شرایط سخت و دمای منفی 29 درجه گوشی هم یخ زده است.

سرما و یخ بندان باعث شده است که نیروهای هلال احمر نیز دچار مشکل می شوند بنابراین از کوهنوردان و اسکی بازهای استان های همجوار کمک خواستند که شاید بتوانند در انتقال پیکرهای جان باختگان به پایین کوه کمک کنند.

مکانی در محل سقوط هواپیما برای استقرار نیروهای امدادی مهیا شد اما دمای هوا در آن منطقه  منفی 29 درجه بود و این یعنی در آن شرایط  اگر خوابت ببرد دیگر بیدار نخواهی شد، شرایط به شدت سخت و فضا غم آلود است، محل سقوط هواپیما و پایین کوه پر از نیروهای امدادی است.

یک روز بعد از سقوط هواپیما آخوندی وزیر وقت راه و شهرسازی در محل سقوط حاضر شد و با بالگرد چرخی در بالای کوه دنا زد مسئولان استان یکی یکی در محل سقوط حاضر می شدند استاندار، رئیس کل دادگستری، ستاد بحران استان، فرمانده سپاه فتح، 6 نفر از شرکت هواپیمایی ای تی آر از فرانسه، خبرنگار شبکه خبر و خبر 20:30 همه در محل سقوط بودند تا رصد دقیقی از وضعیت به اطلاع مردم برسد.

این سانحه در حقیقت به یک گره بزرگ تبدیل شده بود گرهی که باز کردن آن کمی مشکل به نظر می رسید با این حال عملیات جست و جو ادامه داشت و متوقف نمی شد، روزها در حال گذر بودند، اکنون 10 روز از سانحه هواپیمایی می گذرد و به صورت قطعی نمی توان گفت که چند پیکر جست و جو شده است چرا که بدن ها از هم جدا شده اند و هیچ پیکری سالم نیست.

در این میان مردم به دنبال یک چیز بودند  آن هم دلیل سقوط هواپیما بود به همین دلیل بعد از پیدا شدن هواپیما همه ذهن ها به سمت پیدا شدن جعبه سیاه هواپیما رفت  12 اسفند ماه همچنان عملیات جست و جو برای پیکرها ادامه دارد خبری  در حال انتشار است گویا جعبه سیاه هواپیمای تهران یاسوج پیدا شده است.

مسئولان اعلام کردند برای خواندن اطلاعات، جعبه سیاه باید به فرانسه منتقل شود و معلوم نیست چه زمانی جواب نهایی اعلام می شود.

12 اسفند ماه است و دبیر  مجمع تشخیص مصلحت نظام  برای نظارت بر روند جست و جوی پیکرها به منطقه پادنا سفر کرد و از نزدیک وضعیت را بررسی کرد، محسن رضایی با حضور در کمپ کوه گل در نزدیکی محل سقوط هواپیمای پرواز تهران ـ یاسوج با استاندار استان کهگیلویه و بویراحمد، فرماندار شهرستان دنا، نماینده شرکت هواپیمایی آسمان، مسئول هلال احمر استان، امام جمعه شهر سی سخت و جمعی از امدادگران جمعیت هلال احمر دیدار و گفتگو کرد.

یک ماه گذشت و به 29 اسفند  ماه سال 96 رسیدیم روزی که همه باید برای عید و سال جدید اماده شوند اما عید امسال عید نیست چرا که خیلی از خانواده ها در کوه دنا باید سفره هفت سین خود را پهن کنند با گذشت یک ماه اما هنوز جست و جوی پیکرها ادامه دارد.

با وجو گذشت بیش از یک ماه اما هنوز پیکرهای کشف شده به عدد 20 نرسیده است مدیرکل پزشکی قانونی استان گفت: به صورت قطعی نمی توان گفت چند پیکر پیدا شده است چرا که پیکرها کامل نیستند و تا زمانی که کامل نشوند شرایط  تحویل دادن به خانواده ها را ندارند.

روزی یک یا دو محموله ازپیکر جان باختگان هواپیما به پایین کوه انتقال داده می شد، با وجود صعب العبور بودن منطقه عملیات به کندی در حال پیش رفتن است سال تحویل شد و بازمانده ها به جای نشستن کنار سفره هفت سین پای کوه دنا نشسته اند و بغض کرده اند.

16 اردیبهشت 97 مدیرکل پزشکی قانونی کهگیلویه و بویراحمد: تاکنون کار کدگزاری، نمونه برداری و انجام آزمایش‌های ژنتیکی و جواب نمونه ها بر این اساس بود که اسامی 60 نفر از جانباختگان پرواز "تهران – یاسوج" در کد نمونه ها بود که از این تعداد 22نفر شرایط تحویل به خانواده ها را داشتند.

امینی با بیان اینکه پیکر 38 نفر دیگر از جانباختگان این حادثه به دلیل کامل نبودن، شرایط تحویل به خانواده‌ها را ندارند، تصریح کرد: تاکنون اسامی 6 نفر از جانباختگان این سانحه هوایی(کادر پروازی و مسافران) هنوز در نمونه هایی که به پزشکی قانونی ارسال شده وجود نداشت.

5 خرداد سال 97 معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار کهگیلویه و بویراحمد از پیدا شدن 10 پیکر و تعداد 50 بافت انسانی جان باختگان حادثه سقوط هواپیمای‌ ای تی آر ۷۲ "تهران- یاسوج"در ارتفاعات دنا خبر داد.

فیلی گفت: تاکنون 23 پیکر تحویل خانواده های جانباختگان شد و تا پایان هفته آینده نیز پیکر تعدادی نیز تحویل خانواده هایشان می شود.

پیدا شدن یک کارت ملی متعلق به یکی از جان باختگان و عروسکی که بر زمین افتاده بود همه اینها روز به روز باعث می شد که خانواده ها در شرایط سخت تری قرار بگیرند، سختی جست و جوی پیکرها از یک طرف و سختی نگاه های پر از غم خانواده ها از طرف دیگر فضایی سنگین ایجاد کرده بود.

اردیبهشت ماه نیز در حال پایان است سه ماه گذشته است و هنوز پیکر خیلی از جان باختگان پیدا نشده است و نیروهای امدادی شبانه روز در حال جست و جو هستند با توجه به اخبار منتشر شده با گذشت چهار ماه گویا زمزمه های پایان عملیات شنیده می شود.

4 تیر ماه سال 97 پایان عملیات جست و جوی پیکر جان باختگان اعلام شد یعنی 4 ماه گذشت تا  داستان هواپیمای تهران-یاسوج تمام شود آنهایی که 29 بهمن در این هواپیما نشستند هیچ گاه فکر نمی کردند چهار ماه طول بکشد تا به مقصد برسند، بعد از گذشت 4 ماه و سه روز 65 پیکر جان باخته سانحه هوایی تهران یاسوج در خاک آرام گرفتند.

برگزاری ۵ جلسه دادگاه جهت بررسی و شناختن مقصر حادثه سقوط هواپیمای تهران یاسوج

پیش از جلسه خبری رسید که کمی عجیب به‌نظر می‌آمد؛ نماینده دادستان در پرونده همان روز دادگاه صبح تغییر کرد و فرد دیگری در این جایگاه قرار گرفت.

خانواده‌ها کمی نگران، چشم‌به‌راه آغاز جلسه بودند؛ اما حضور هیئت‌ سه‌نفره کارشناسی، موجب شد این جلسه با جلسات پیش کمی متفاوت برگزار شود.

اختلاف‌نظرها بین کارشناسان رسمی دادگستری که پیش‌تر متهمان، آنها را به صلاحیت‌نداشتن متهم کرده بودند، این‌بار جای خود را با پرسش و پاسخ پینگ‌پنگی بین متهمان و کارشناسان عوض کرد، قاضی عالیشاه همان ابتدا اعلام کرد که در این جلسه قرار است دفاعیات متهمان و اظهارات کارشناسان رسمی دادگستری را در کنار یکدیگر داشته باشیم؛ اما نکته عجیب آن است که اختلافات تا حدی بالا گرفت که قاضی در پایان دادگاه در واکنش به اعتراض‌های خانواده‌ها به متهمان، اعلام کرد به‌دلیل وجود این ابهامات و اختلاف‌نظرها، رأی دادگاه فعلا صادر نخواهد شد.

در آغاز جلسه پس از سخنان کوتاهی که ازسوی نماینده خانواده قربانیان درباره نگرانی از روند رسیدگی به پرونده و تلاش و برنامه‌ریزی متهمان برای انحراف جلسه دادگاه مطرح شد، آخرین شبیه‌سازی سقوط و صحبت‌های داخل کابین خلبان ازسوی نمایندگان شرکت هواپیمایی آسمان، به نمایش درآمد که پس‌زمینه آن،اشک‌های مدام خانواده قربانیان بود.

«سند جنایت آسمان» عنوانی بود که یکی از خانواده‌ها در میانه پخش آخرین لحظات پیش از سقوط، با صدایی آکنده از اشک و خشم، خطاب به مدیرعامل پیشین این شرکت هواپیمایی مطرح کرد.

تفاوت  در  داده‌های  ارائه‌شده محمدحسن کرمی، یکی از کارشناسان رسمی دادگستری، با اذن رئیس دادگاه، شروع به بیان اظهارات کارشناسی هیئت سه‌نفره کرد. او با تأکید بر سهم ۷۰‌درصدی یخ‌زدگی در بروز این سانحه گفت: بررسی گزارش‌ها درباره سانحه ایران و فرانسه (BEA) و همچنین مدارکی که به‌ صورت رسمی ازسوی شرکت هواپیمایی آسمان و سازمان هواپیمایی کشوری ارائه شده است، داده‌های مستقیم و غیرمستقیمی را در اختیار قرار داد که هریک ناظر بر فعل یا ترک فعل‌هایی بود که می‌توانست در این سانحه اثرگذار باشد.

این کارشناس با تأکید بر اینکه داده‌هایی که شرکت هواپیمایی آسمان و سازمان هواپیمایی کشوری در اختیار قرار داد، با یکدیگر متفاوت بود، ادامه داد: عجیب آنکه علاوه بر داده‌های سنسورها، داده‌های محاسباتی نیز با یکدیگر فرق داشتند.

قاضی از کارشناسان پرسید کدام بخش FDR به‌ صورت مشخص دارای اشکال است؟ محمد شهبازی، دیگر کارشناس رسمی دادگستری در هیئت‌سه‌نفره، در پاسخ به این پرسش قاضی گفت: FDR برخلاف آنچه متهمان در دفاعیات خود مطرح کرده‌اند، کاملا در روند بررسی کمیته بررسی سانحه مدنظر قرار گرفت.
‌‌ چرا FDR به‌تنهایی قابل اتکا نیست؟

شهبازی با اشاره به اینکه «زمان» در FDR (جعبه سیاه) به‌درستی ثبت نشده، آن را یکی از ایرادهای جعبه سیاه دانست و گفت: در FDR، «شتاب» و «باد» به‌عنوان دو مؤلفه اصلی اثرگذار در سقوط، هر دو دارای مشکلات جدی بودند. البته براساس آنچه سازمان هواپیمایی اعلام کرد، «زمان» باید ازسوی خلبان ثبت می‌شد که این اتفاق نیفتاده بود. با‌این‌حال، امکان همساز‌سازی زمان بین صحبت‌های داخل کابین و برج مراقبت وجود داشت.

این کارشناس با تأکید بر اینکه براساس داده‌ها، هر ۶۴ ثانیه چهار بار، دستورات داخل کابین خلبان به ثبت می‌رسد، گفت: بنابراین هر هشت ثانیه شاهد ثبت داده‌ها هستیم و در این مدت، خلبان با وجود آنکه دستور کاهش ارتفاع به ۱۴ هزار پا را می‌دهد، این دستور عملیاتی نمی‌شود. این سخن او در پاسخ به متهمان در سازمان هواپیمایی کشوری و شرکت هواپیمایی آسمان است که تأکید دارند خلبان ارتفاع را به ۱۴ هزار پا برخلاف مقررات کاهش داده و همین اشتباه خلبان منجر به برخورد به کوه شده است. این در حالی است که آنها مستنداتی دال بر ثبت ارتفاع ۱۴ هزار‌پایی ارائه نداده‌اند.

شهبازی در ادامه گفت: خلبان در آخرین لحظات مواجهه با خطر، موتور را در آخرین درجه قرار داده که نشان می‌دهد کنترل هواپیما از دستان او خارج شده است و از خلبان فرمان نمی‌برد.

اختلاف  نظر  بر سر  یخ‌زدگی هواپیما

کرمی در ادامه حرف‌های او با تأکید بر اینکه هیچ ابزاری به خلبان و کمک‌خلبان، امکان تشخیص یخ‌زدگی را نمی‌دهد، گفت: نبود AD منجر به آن شد که خلبان امکان تشخیص یخ‌زدگی پشت هواپیما را نداشته باشد.

این اظهارات در حالی از سوی کارشناسان طرح شد که حسن رضایی‌فر، مدیر دفتر بررسی سوانح هوایی سازمان هواپیمایی کشوری، تأکید داشت هواپیما از یخ‌زدگی خارج شده بود و یخ‌زدگی عاملی برای سقوط هواپیما به‌شمار نمی‌‌رفت؛ ادعایی که به‌سرعت از سوی یکی از کارشناسان پرونده رد شد. به گفته او، نمی‌توان باقی ارتفاعات ثبت شده باشد، اما ارتفاع ۱۴ هزار پا به ثبت نرسیده باشد.رضایی‌فر برای ادعای خود از چوپانی خبر داده بود که گفته بود خروج هواپیما از ابرها به سمت پایین را دیده است. ادعایی که با انتقاد شدید خانواده‌ها همراه شد. یکی از حضار اعلام کرد که چوپان فقط صدا را شنیده و این حرف مدیرکل بررسی سوانح، دروغ است و نمی‌توان به دیگر اظهارات او اعتماد کرد.

به گفته رضایی‌فر خلبان به‌هیچ‌عنوان نباید از ارتفاع ۱۷ هزار پا، پایین‌تر می‌آمده و در داخل ابرها قرار می‌گرفت تا زمینه یخ‌زدگی فراهم شود. گفته‌ای که از‌سوی کارشناسان رسمی دادگستری هم رد شد. آنها اعلام کردند که به‌‌علت پایین‌بودن دما در ارتفاع بالاتر، یخ‌زدگی قطعا به ‌وقوع می‌پیوست.

«ب»، یکی از متهمان این پرونده که مدیرکل آموزش شرکت هواپیمایی آسمان به شمار می‌رفت، در تأیید سخنان رضایی‌فر اعلام کرد که با فرض یخ‌زدگی امکان پرواز تا ۱۰ دقیقه برای خلبان وجود دارد.

«ب» در ادامه صحبت‌های خود، قرار‌گرفتن خود در بین متهمان را به کنایه، سیاسی‌کاری کارشناسان رسمی دادگستری عنوان کرد و گفت: کارشناسان رسمی دادگستری در این پرونده، حتی خود ATR را ندیده‌اند و در این زمینه اظهارنظر کرده‌اند. به عقیده من به‌عنوان خلبان که سال‌ها پرواز در چنین شرایطی را آموزش داده‌ام، یخ‌زدگی عاملی برای کاهش شدید ارتفاع و در نتیجه سقوط نبوده است و خلبان می‌توانسته تا ۱۰ دقیقه پرواز کند.

نکته‌ای را که این متهم درباره یخ‌زدگی طرح کرد، شهبازی به‌سرعت آن را رد و اعلام کرد: پرواز در شرایط یخ‌زدگی ممنوع است و به‌صراحت در دستورالعمل پرواز آمده که خلبان اگر در این شرایط قرار گرفت، باید از موقعیت فرار کند. حالا شما می‌گویید می‌تواند ۱۰ دقیقه پرواز کند؟

نکته عجیبی که از سوی کارشناسان رسمی دادگستری طرح شد، موضوع برخی ابهامات جدی در گزارش بررسی سوانح فرانسه (BEA) بود. کرمی اعلام کرد که برخلاف آنچه در گزارش‌های بعدی و نه اولیه کمیته بررسی سوانح فرانسه آمده، باد در زمان وقوع سانحه بالا نبود. او گفت: باد عمودی برخلاف ادعای کمیته بررسی سانحه، براساس گزارش رسمی سازمان هواشناسی، کم بوده و نمی‌تواند عاملی برای سقوط به شمار برود.

کرمی با اشاره به اینکه اولین‌بار در گزارش کمیته بررسی سوانح فرانسه، یخ‌زدگی از سوی یکی از اعضا با جدیت مطرح شده بود، گفت: این خانم، پس از بازگشت از ایران، از کمیته بررسی سوانح فرانسه و حتی ATR کنار گذاشته شد! این سخن او را شاید بتوان به فروش ۱۲ فروند هواپیمای ATR از سوی ایران و همچنین وقوع سوانح هوایی دیگر ATR نسبت داد که این شرکت در تلاش بود با رفع ایرادات، سهام این شرکت را نجات دهد.

این کارشناس رسمی دادگستری در ادامه گفت: حتی در شبیه‌سازی‌ای که شرکت هواپیمایی آسمان به نمایش درآورد، حرکت شدید هواپیما به چپ و راست و در‌عین‌حال کاهش ارتفاع شدید که نشان‌دهنده استال یا واماندگی هواپیما است (توضیح: «واماندگی» یا «استال» در هواپیما و دیگر هواگردها حالتی است که در آن نیروی برآر کمتر از نیروی وزن باشد. خلبان باید فورا برای رفع این حالت اقدام کند وگرنه هواپیما توانایی پرواز را از دست می‌دهد و نهایتا به سقوط منجر می‌شود.

مدیرکل دفتر بررسی سانحه در ادامه با اشاره به اینکه نمی‌توان اشتباه خلبان را نادیده گرفت، بار دیگر بر کاهش ارتفاع هواپیما از ۱۹ هزار پا به ۱۵ هزار پا تأکید کرد. در این زمان شهبازی، با بیان اینکه بخشی از صحبت‌های این مقام مسئول درست است، اشتباه خلبان را تا اندازه‌ای تأیید کرد و گفت: با‌این‌حال خطای خلبان، تنها یک تخلف بوده که در ۲۰۰ پرواز قبل نیز از سوی این خلبان و دیگر خلبانان تکرار شده بود. در واقع مکانیسمی در هواپیمایی آسمان یا فرودگاه یاسوج مبنی بر آنکه خلبان نباید تا ارتفاع ۱۴ هزار پا کاهش ارتفاع دهد، وجود ندارد که خود نشان‌دهنده آن است که نظارت دقیقی در این زمینه که می‌توانست خطرناک باشد، وجود نداشته است.

تأکید بر یخ‌زدگی هواپیما از سوی کارشناسان رسمی دادگستری سبب شد تا این سؤال ایجاد شود که اگر یخ‌زدگی عاملی برای سقوط بوده، باید دیگر پروازها در مسیر یاسوج نیز، سقوط می‌کردند. این پرسش که از سوی قاضی دادگاه مطرح شد، این پاسخ را از سوی یکی از کارشناسان رسمی دادگستری درپی داشت.

شهبازی در این زمینه گفت: یخ‌زدگی در پروازهای دیگر نیز رخ می‌داده؛ اما در این پرواز، مجموعه‌ای از عوامل منجر به سقوط شده است. علاوه بر اینکه انتقال یخ‌زدگی از قسمت جلوی هواپیما به بخش عقب هواپیما، منجر به یخ‌زدگی درجه سه شد که براساس نظرات کارشناسی هیئت‌ سه‌نفره، سهم ۷۰درصدی را در سانحه منجر می‌شود.با توجه به پیچیده‌بودن موضوع، قاضی عالیشاه ختم جلسه را اعلام کرد تا بررسی‌ها در این زمینه تکمیل شود.

در این جلسه رسیدگی به پرونده سقوط هواپیمای شرکت آسمان در ارتفاعات دنا که به جان‌باختن 66سرنشین آن منجر شده بود، با اخذ آخرین دفاع از متهمان به پایان رسید. این جلسه در شرایطی برگزار شد که برخلاف گزارش هیأت کارشناسی که در آن فقط 5درصد خطا برای کادر پرواز درنظر گرفته شده بود، در این جلسه اعلام شد که خلبان و کمک خلبان جان‌باخته 37درصد مقصر بوده‌اند.

خانواده 66قربانی سقوط هواپیمای ‌ای تی آر متعلق به شرکت هواپیمایی آسمان که 34‌ماه قبل در ارتفاعات دنا با کوه برخورد کرد و ساقط شد هنوز عزادار عزیزان‌شان هستند. حادثه‌ای که صبح روز یکشنبه ۲۹بهمن۱۳۹۶ رخ داد و هواپیما درحالی‌که آماده فرود در فرودگاه یاسوج می‌شد با کوه برخورد کرد و 66سرنشین آن جان باختند.

خانواده‌های جان‌باختگان از همان روزهای اول به‌دنبال شناسایی مقصران این حادثه ناگوار بودند و دادخواهی‌شان در دادسرای کارکنان دولت به صدور کیفرخواست برای 18متهم حقیقی و حقوقی، از جمله رئیس وقت سازمان هواپیمایی کشوری، مدیرعامل وقت شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی، مدیرعامل وقت شرکت آسمان، مدیرکل فرودگاه یاسوج و همچنین سازمان هواپیمایی کشوری، شرکت هواپیمایی آسمان و شرکت فرودگاه‌های کشور منجر شد. اتهام اغلب متهمان عدم ‌رعایت نظامات و مقررات دولتی منتهی به سقوط هواپیما و قتل شبه عمد 66نفر، معاونت در جعل رایانه، استفاده از اسناد مجعول رایانه و گزارش خلاف واقع است. اتهاماتی که رسیدگی به آن قریب 3سال به طول انجامیده بود و روز گذشته با برگزاری پنجمین جلسه محاکمه سرانجام به پایان رسید.

محاکمه مکتوب

در چهارمین جلسه که 3‌ماه قبل برگزار شده بود، اعضای هیأت کارشناسی در دادگاه به تشریح یافته‌های فنی‌شان درباره علت سقوط هواپیما پرداخته بودند. براساس نظریه کارشناسی، در این حادثه سهم قصور شرکت هواپیمایی آسمان 45درصد، سازمان هواپیمایی کشوری 40درصد، شرکت فرودگاه‌ها 10درصد و کادر پروازی 5درصد تعیین شده بود، اما روز گذشته ناگهان ورق برگشت و قصور عمده حادثه به گردن کادر پروازی شامل خلبان و کمک خلبان افتاد.

در ابتدای این جلسه محاکمه که دیروز در شعبه 1057مجتمع قضایی کارکنان دولت برگزار شد، قاضی عالیشاه اعلام کرد که این آخرین جلسه دادگاه است که در آن متهمان می‌توانند برای آخرین مرتبه به دفاع از خود بپردازند. رئیس دادگاه همچنین اعلام کرد؛ برای صرفه جویی در وقت و جلوگیری از طولانی شدن رسیدگی به پرونده، آخرین دفاع هر یک از 18متهم پرونده به‌صورت مکتوب اخذ می‌شود.  به این ترتیب رئیس دادگاه یک به یک اتهامات متهمان را به‌طور مکتوب به آنها تفهیم کرد و از آنها خواست در برگه‌های مخصوص به‌طور مکتوب از خود دفاع کنند.

تغییر ناگهانی مقصر

اتهام اغلب متهمان، عدم رعایت نظامات و مقررات دولتی منتهی به سقوط هواپیما و قتل شبه عمد 66نفر بود، اما نکته حائز اهمیت تغییر میزان قصور هر یک از آنها در جلسه دیروز بود. در شرایطی که هیأت کارشناسی تنها 5درصد قصور برای کادر پرواز متصور شده بود، اما هنگام تفهیم اتهام میزان قصور کادر فنی 37درصد و میزان قصور 18متهم پرونده از 95درصد به 63درصد کاهش یافت. اتفاقی که موجب اعتراض خانواده قربانیان و وکلای مدافع آنها شد. مصطفی طباطبایی، یکی از وکلای شاکیان در اعتراض به این تغییر گفت: طبق گزارش نهایی تیم کارشناسی فقط 5درصد قصور متوجه کادر پرواز است و حالا یکباره این میزان به 37درصد افزایش و میزان قصور متهمان در مجموع به 63درصد کاهش یافته است. حال آنکه خلبان و کمک خلبان در بین ما نیستند تا از خود دفاع کنند. تعیین قصور و مسائل فنی در صلاحیت کارشناسی است و لازم بود این تغییر به شاکیان و وکلا ابلاغ شود تا ما بتوانیم به آن اعتراض کنیم.

کاپیتان حجت‌الله فولاد، خلبان هواپیمای ساقط شده همان کسی است که حالا 37درصد قصور سقوط هواپیما به گردن او و همکارش افتاده است. همسر او که در دادگاه حاضر بود وقتی فهمید این مقدار از قصور به گردن همسر مرحومش افتاده از رئیس دادگاه اجازه گرفت و در چند جمله به دفاع از او پرداخت و گفت: وقتی همسرم زنده بود هر وقت هواپیمایی سقوط می‌کرد می‌گفت همیشه تقصیر را به گردن خلبان می‌اندازند چون او زنده نیست تا از خودش دفاع کند. حالا شوهر من هم اینجا نیست تا از خودش دفاع کند.

وقتی همسر کاپیتان فولاد صحبت می‌کرد اشک می‌ریخت و خانواده قربانیان نیز به یاد عزیزان‌شان گریه می‌کردند. او در ادامه گفت: در این حادثه 66نفر جان خود را از دست دادند و داغ همه‌شان به دل من نشسته است. مدیران هواپیمایی مقصران اصلی حادثه هستند، اما حالا همه‌‌چیز به گردن شوهرم که جانش را برای کارش فدا کرده افتاده است. او 42سال صادقانه به صنعت هواپیمایی خدمت کرد و آخر هم جانش را برای این کار گذاشت. ما 3سال است که جگرمان خون شده است. در جریان جست‌وجوی اجساد پیکر شوهرم به‌عنوان آخرین نفر پیدا شد و حالا او را مقصر معرفی می‌کنند.
چشم انتظار عدالت

با پایان صحبت‌های همسر خلبان، دفاعیات مکتوب متهمان نیز به پایان رسید. متهمان یک به یک برابر قاضی قرار گرفتند و دفاعیات‌شان را تقدیم کردند. در این میان خانواده‌های قربانیان بیشتر از هر چیز دل‌نگران احقاق حقوق‌شان بودند. یکی از آنها گفت: من با وجود گذشت حدود 3سال از این حادثه، لباس‌های فرزندم را نگه داشته‌ام. نمی‌توانم او را فراموش کنم. در این مدت با همه توان این پرونده را پیگیری کرده‌ام اما می‌ترسم حق مان ناحق شود.

پدر یکی دیگر از جان‌باختگان نیز گفت: همه امید ما به دادگاه است. انتظار داریم بعد از این همه پیگیری رأی عادلانه‌ای صادر شود. ما در این حادثه عزیزان مان را از دست دادیم و آنها دیگر برنمی‌گردند. اما‌ ای کاش رأی دادگاه بازدارندگی داشته باشد تا از تکرار چنین حوادثی پیشگیری شود. ما چشم انتظار عدالت هستیم. جلسه محاکمه که از ساعت 10صبح آغاز شده بود، پس از حدود 3ساعت در ساعت13 به پایان رسید و قرار است پس از بررسی دفاعیات متهمان، دادگاه اقدام به صدور رأی کند.

   کاپیتان فولاد که بود؟

«پدرم استاد خلبانی بود و حالا چون در این حادثه جانش را از دست داده، تقصیر را به گردن او انداخته‌اند.» این اظهارات دختر کاپیتان حجت‌الله فولاد است. او درباره پدرش به همشهری می‌گوید: «پدرم مدرک TRE که یکی از بالاترین مدارک خلبانی است را داشت. او استاد خلبانی بود. بیش از 20هزار ساعت پرواز کرده بود که حدود 1500ساعت آن در مسیر تهران-یاسوج بود. او در‌ماه منتهی به این حادثه 5مرتبه در این مسیر پرواز داشت و خلبانی که بارها این مسیر را طی کرده و 15هزار ساعت پرواز با این نوع هواپیما داشته، به‌طور قطع مسیر ملکه ذهنش بوده است.» او که خودش نیز از فعالان صنعت هوایی است در دفاع از پدرش درباره کم شدن ارتفاع هواپیما که یکی از عوامل سقوط بود می‌گوید: «کم شدن ارتفاع به‌دلیل یخ زدگی هواپیما بود. چرا که وقتی سطح خارجی هواپیما یخ بزند وزن آن چند تن افزایش پیدا می‌کند و موتور هواپیما، جوابگوی این وزن نیست.» او همچنین می‌گوید: «در شرکت‌های هوایی رئیس عملیات، مسئول تمام اتفاقات است، اما معلوم نیست چرا در پرونده ردی از مسئول وقت عملیات شرکت وجود ندارد که این خود جای سؤال دارد.»

خاطرات تلخ مدیرکل پزشکی قانونی استان از روزهای سقوط هواپیمای تهران- یاسوج

«کامروز امینی»  از خاطرات تلخ حادثه سقوط هواپیمای تهران - یاسوج در ۲۹ بهمن سال ۹۶ یاد کرد و به ایسنا گفت: در این سانحه هوایی ۶۶ نفر از مردم کشور که تعداد زیادی ازآنها از اهالی استان کهگیلویه و بویراحمد بودند به رحمت خدا رفتند.

وی با اشاره به خدمات پزشکی قانونی در این واقعه تلخ اظهار کرد: پس از اینکه این حادثه هوایی به وقوع پیوست، خیلی ار دستگاه‌ها، درگیر کار و جستجو بودند که پزشکی قانونی با شناسایی و احراز هویت اجساد بار روحی عمیقی را بر دوش داشت چراکه همزمان باید هم اطلاع رسانی از وضعیت شناسایی اجساد می کرد و هم  مردم و خانواده های داغدار جانباختگان پیگیر بودند.

امینی تصریح کرد: در آن موقع نمای کلی سالن تشریح پزشکی قانونی استان کهگیلویه و بویراحمد وحشتناک بود, من و همکارانم پروسه سختی را سپری کردیم چراکه پر از استرس و فشار روانی بود. طی  ۴ ماه، شبانه روز درگیر سقوط هواپیمایی تهران- یاسوج بودیم و محموله های بافت های انسانی را تحویل می گرفتیم که قطعات متلاشی شده انسان بودند؛ سعی داشتیم تاخیر در تحویل جسد نشود و پس از تحویل محموله ها بلا فاصله کار شناسایی را شروع می کردیم و البته خدمات عادی خود را نیز داشتیم.

وی با اشاره به همکاری همکاران از استان فارس برای شناسایی اجساد جانباختگان سانحه هوایی، ادامه داد: معمولا ساعت ۲۱ تا ۲۲ شب محموله های قطعات انسانی جانبالختگان به دست ما در پزشکی قانونی می رسید و در بعضی اوقات همزمان با اذان صبح، کار شناسایی به اتمام می رسید.

مدیرکل پزشکی قانونی استان کهگیلویه و بویراحمد شناسایی در روز های آخر جستجوی اجساد جانباختگان پرواز تهران- یاسوج به دلایلی سخت تر شد. در هر حال تجربه بزرگی در آن دوران کسب شد چراکه کار تخصصی بود و گروه‌های مختلفی باید با هم هماهنگ می شدند و تا آن موقع چنین چیزی را تجربه نکرده بودیم.

انتهای پیام/