فرهنگ رضوی، رمز وحدت امت اسلامی

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «صبح زاگرس» امام رضا (ع) بانام اصلی «علی بن موسی» و کنیه «ابوالحسن» شناخته می‌شود. مشهورترین لقب ایشان «رضا» است؛ چراکه هم در آسمان مورد رضایت خداوند بود و هم بر روی زمین مورد رضایت رسول خدا (ص) و ائمه علیهم‌السلام. سایر القاب ایشان شامل «صابر»، «صدیق»، «زکی»، «سراج‌الله» و «نورالهدی» است. از همان کودکی، تحت توجه پدر بزرگوارشان، امام موسی کاظم علیه‌السلام قرار گرفتند و به‌عنوان نماینده و وکیل ایشان در بسیاری از امور شناخته می‌شدند.

آغاز امامت و تداوم خط مبارزه

پس از شهادت امام موسی کاظم (ع) در زندان هارون عباسی، امام رضا (ع) در سن ۳۵ سالگی عهده‌دار امامت شدند. دوران امامت ایشان بیست سال به طول انجامید؛ هفده سال در مدینه و سه سال در خراسان. در دهه نخست امامت، موضع‌گیری ایشان علیه هارون همانند پدرشان بود و باصلابت، مشروعیت حکومت عباسی را زیر سؤال می‌بردند. در دوره خلافت امین، امام از آزادی نسبی برخوردار شدند و از این فرصت برای تربیت شاگردان، پاسخ‌گویی به مسائل اعتقادی و مناظره با اندیشمندان بهره بردند. پنج سال پایانی امامت ایشان در عصر مأمون سپری شد؛ خلیفه‌ای که برای تحکیم قدرت خود، امام را به مرو فراخواند و ولایتعهدی اجباری را بر ایشان تحمیل کرد.

ولایتعهدی اجباری و افشاگری سیاسی

امام رضا (ع) بارها از پذیرش ولایتعهدی سر باز زدند، اما اصرار و فشار مأمون، ایشان را ناگزیر به پذیرش این موقعیت کرد. درعین‌حال، امام بابیان صریح حقایق، نشان دادند که سیاستشان جدا از سیاست حاکم است. نقل است که به مأمون فرمودند: «اگر خلافت را خدا به تو داده، حق نداری آن را به دیگری واگذاری و اگر خدا به تو نداده، تو چه حقی داری؟». نماز عید فطر سال ۲۰۳ ق نیز جلوه‌ای باشکوه از جایگاه معنوی امام بود؛ ایشان با پای‌برهنه و تکبیرگویان به‌سوی نماز حرکت کردند و مردم همراهی‌شان کردند تا جایی که مأمون از بیم شورش، دستور توقف نماز را داد.

شهادت امام رضا (ع)

نفوذ معنوی و محبوبیت اجتماعی امام رضا (ع) موجب شد مأمون عباسی ایشان را به شهادت برساند. در پایان ماه صفر سال ۲۰۳ هجری قمری، امام با زهر به شهادت رسیدند و در توس، جایی که امروز مشهدالرضا نام دارد، به خاک سپرده شدند. شهادت ایشان غم بزرگی بر دل امت اسلامی گذاشت و چهره واقعی مأمون را بر همگان آشکار ساخت.

جلوه‌های معنوی و اخلاقی امام رضا (ع)

زندگی امام هشتم جلوه‌ای ناب از بندگی و معنویت بود. ایشان شب‌ها به تلاوت قرآن می‌پرداختند، هنگام قرائت آیات بهشت و دوزخ گریه می‌کردند و پیوسته در حال دعا و مناجات بودند. رجاء بن ضحاک، مأمور عباسی، شهادت می‌دهد: «مردی باتقواتر و خاشع‌تر از امام رضا (ع) ندیدم». امام رضا (ع) در توصیه‌ای به شیعیان، آنان را به راست‌گویی، امانت‌داری، پرهیز از جدال بیهوده و حفظ حرمت مؤمنان فراخواندند. همچنین در پاسخ به پرسشی درباره بهترین زندگی فرمودند: «بهترین زندگی آن است که مردم از آن بهره‌مند شوند و بدترین زندگی آن است که خیری از آن به دیگران نرسد».

میراث علمی و تربیت شاگردان

امام رضا (ع) نقشی اساسی در نشر معارف اهل‌بیت (ع) داشتند. ایشان شاگردان برجسته‌ای چون یونس بن عبدالرحمن، صفوان بن یحیی و زکریا بن آدم را تربیت کردند. حتی درباره زکریا بن آدم فرمودند: «خداوند به سبب وجود تو بلا را از قم دور می‌سازد». مجالس مناظره امام با دانشمندان ادیان و مذاهب گوناگون نیز از نقاط درخشان تاریخ اسلام است؛ مناظراتی که حقانیت اسلام و تشیع را آشکار می‌کرد و پایه‌های فکری شیعه را استحکام می‌بخشید.

فرهنگ رضوی، عامل پیوند و همبستگی مسلمانان

دشمنان اسلام در طول تاریخ تلاش کرده‌اند با دامن زدن به اختلاف میان شیعه و سنی، وحدت و انسجام مسلمانان را خدشه‌دار کنند؛ اما تجربه نشان داده است که فرهنگ رضوی، نه‌تنها سد محکمی در برابر این توطئه‌هاست، بلکه عامل پیوند و همبستگی میان مسلمانان در ایران و جهان اسلام به شمار می‌رود. دشمنان با طرح شبهات و تبلیغات مسموم، می‌کوشند مسلمانان را از یکدیگر دور کنند تا راحت‌تر بتوانند بر سرنوشت ملت‌ها سلطه یابند؛ اما حقیقت این است که ریشه‌های عمیق فرهنگ اهل‌بیت (ع)، به‌ویژه سیره و فرهنگ رضوی، همواره مانع تحقق کامل این توطئه‌ها شده است.

فرهنگ رضوی به‌روشنی نشان می‌دهد که محبت و ارادت به امام هشتم (ع) فراتر از مرزهای مذهبی و جغرافیایی است. کافی است نگاهی به حرم مطهر رضوی در مشهد بیندازیم؛ جایی که نه‌تنها شیعیان، بلکه اهل سنت نیز با عشق و احترام به زیارت آن حضرت می‌آیند. این حضور مشترک، خود گویای این حقیقت است که فرهنگ رضوی، فرهنگ وحدت است؛ فرهنگی که دشمنان بارها تلاش کرده‌اند آن را مخدوش کنند، اما هر بار ناکام مانده‌اند.

فرهنگ رضوی، فرهنگی است که نسل به نسل در میان شیعیان و ایرانیان منتقل‌شده و همواره مایه افتخار بوده است. این فرهنگ، نه‌تنها مردم ایران را به هم نزدیک‌تر کرده، بلکه میان مذاهب مختلف اسلامی نیز پلی از همدلی و همزیستی ساخته است.

فرهنگ رضوی یعنی ایستادگی در برابر ظلم

امروز بیش از هر زمان دیگری باید به این میراث معنوی پایبند باشیم. در جهانی که رسانه‌های استکباری می‌کوشند چهره‌ای تفرقه‌افکن از اسلام نشان دهند، ترویج فرهنگ رضوی یعنی ایستادگی در برابر این جنگ نرم. هر قدمی در مسیر خدمت به مردم، هر جلوه‌ای از مهربانی و هر نشانه‌ای از وحدت، مصداقی از عمل به آموزه‌های امام رضا (ع) است.

فرهنگ رضوی، فرهنگی استوار بر محبت، خدمت و وحدت است؛ فرهنگی که دشمنان اسلام را بارها ناکام گذاشته و امروز نیز می‌تواند نسخه شفابخش برای درمان زخم‌های جهان اسلام باشد. وظیفه ماست که این فرهنگ اصیل را زنده نگه‌داریم و نگذاریم هیچ صدایی، چه از بیرون و چه از درون، ما را از مسیر وحدت دور سازد.

بر این اساس زندگی و سیره امام رضا (ع) الگویی بی‌بدیل برای بندگی، دانش‌پروری، اخلاق و مقاومت در برابر ظلم است. آن حضرت باوجود فشارهای سیاسی عباسیان، درخشیدند و معارف اهل‌بیت (ع) را به نسل‌ها منتقل کردند. شهادت مظلومانه ایشان در توس، نه پایان راه، بلکه نقطه عطفی در گسترش فرهنگ رضوی شد که امروز در پرتو بارگاه نورانی‌شان در مشهد مقدس، الهام‌بخش میلیون‌ها انسان در سراسر جهان است.

انتهای خبر/