زخم‌کاری خاطره‌نویسی بر پیکر مکان‌های تاریخی کهگیلویه‌وبویراحمد

باید بدانیم که تاریخ غنی بلاد شاپور، که می‌توانست به‌عنوان دروازه‌ای برای معرفی یک تمدن بزرگ عمل کند، شوربختانه به دلیل برخی کم‌توجهی‌ها و بی‌مهری‌ها به ساختارهای تاریخی و فرهنگی‌اش، در حال فراموشی است.

شهر دهدشت، بانام تاریخی بلاد شاپور، به‌عنوان یک گنجینه فرهنگی و تاریخی در قلب ایران، میراث داستان‌های شگرفی از گذشته‌های دور است. این شهر به‌عنوان یک نقطه اتصال میان شوش و پارسه شناخته می‌شود، همچنین به‌عنوان دروازه‌ای به‌سوی تاریخ و تمدن‌های بزرگ نیز مطرح است.

بااین‌حال، آنچه امروزه از این میراث عظیم باقی‌مانده، به‌مراتب کمتر از آن چیزی است که شایسته‌اش است.

این شهر، باوجود پتانسیل‌های فراوانش، از فقدان یک برنامه‌ریزی اصولی و کارشناسی در راستای توسعه رنج می‌برد.

به نظر می‌رسد که کم‌توجهی به هویت تاریخی و فرهنگی دهدشت، باعث شده که این شهر به یک مرثیه‌خوان تبدیل شود، جایی که زیبایی‌هایش در سایه بی‌توجهی و بی‌احترامی به گذشته‌اش قرارگرفته است.

زخم‌کاری خاطره‌نویسی بر پیکر مکان‌های تاریخی کهگیلویه‌وبویراحمد

دیوارنویسی و خرابکاری‌های مشابه می‌توانند بر جذابیت گردشگری مکان‌های تاریخی تأثیر منفی بگذارند. در دنیای امروز، صنعت گردشگری یکی از منابع اقتصادی مهم بسیاری از کشورها به شمار می‌رود. گردشگران به دنبال تجربه‌هایی منحصربه‌فرد و اصیل از فرهنگ‌ها و تاریخ‌های مختلف هستند و دیوارنویسی می‌تواند تجربه بازدید از اماکن تاریخی را تحت تأثیر قرار دهد و حتی برخی از گردشگران را از بازدید از چنین مکان‌هایی منصرف کند.

علاوه بر این، بسیاری از بناهای تاریخی به‌عنوان آثار ثبت‌شده در میراث جهانی یونسکو یا دیگر سازمان‌های مشابه محافظت می‌شوند. دیوارنویسی در این مکان‌ها می‌تواند منجر به از دست دادن این رتبه‌بندی‌ها یا حتی جریمه‌هایی برای دولت‌ها شود که برای حفظ این اماکن تلاش کرده‌اند.

بناهای قدیمی بلاد شاپور، به‌ویژه بخش بازارچه آن، که به‌طور ناقص‌ترمیم شده است در معرض آسیب‌های جدی قرار دارد.

این بناها، که روزگاری نماد عظمت و شکوه این شهر بوده، اکنون به محلی برای جولان سودجویان و افرادی تبدیل‌شده‌اند که به تاریخ و فرهنگ این منطقه احترام نمی‌گذارند و با اعمال ناپسند خود، زشتی و درد را بر کالبد این میراث تاریخی تحمیل می‌کنند.

خطاطی‌ها و یادگاری‌هایی که بر دیواره‌های این بناها نقش بسته‌اند، به‌جای آنکه نشانی از عشق و احترام به تاریخ باشد، به نمادی از بی‌توجهی به فرهنگ و آیین و پیشینه تاریخی فرهنگی تبدیل‌شده‌اند و این وضعیت امروزه برای هر دوستدار تاریخی و فرهنگ و هویت سرزمینی‌مان جای تأمل دارد و نگران‌کننده است.

دیوارنویسی در اماکن تاریخی غالباً نشانه‌ای از کم‌توجهی و بی‌احترامی به تاریخ و فرهنگ است. در بسیاری از موارد، این عمل توسط افرادی انجام می‌شود که نه‌تنها به ارزش‌های تاریخی احترام نمی‌گذارند بلکه برای بیان افکار شخصی خود یا به جهت اهداف سیاسی، از این مکان‌ها بهره می‌برند. در این صورت، دیوارنویسی تبدیل به ابزاری برای جنگ‌های فرهنگی و اجتماعی می‌شود که هدفش تخریب و تغییر مکان‌های تاریخی است.

این عمل، علاوه بر آسیب به فضاهای تاریخی، می‌تواند جامعه را نیز دچار مشکلات فرهنگی کند. زیرا مکان‌های تاریخی، نه‌تنها محل تفرج و بازدید هستند، بلکه مرکز آموزش، آگاهی و تعامل فرهنگی میان نسل‌ها و فرهنگ‌ها به شمار می‌روند.

بافت تاریخی دهدشت نیازمند نگاه ویژه

اما این سؤال در ذهن دوستداران تاریخی و فرهنگ پیش می‌آید که اگر مرمت این بناها ممکن نیست، چرا تأمین بودجه برای نگهداری و حفاظت از آن‌ها در نظر گرفته نمی‌شود؟ آیا ارزش‌های فرهنگی و تاریخی بلاد شاپور به حدی نیست که سرمایه‌گذاری در راستای حفظ آن‌ها را توجیه کند؟

در دنیای امروز، جایی که بسیاری از ملت‌ها به حفظ و معرفی میراث فرهنگی خود می‌بالند، آیا نمی‌توانیم از تاریخ غنی خود بهره‌برداری کنیم و آن را به نسل‌های آینده منتقل کنیم؟

شهر دهدشت و بلاد شاپور، با تمام زیبایی‌ها و تاریخی و گذشته پرافتخار خود شایسته احترام و توجه بیشتری است. باید به این نکته توجه کنیم که هرگونه ساخت‌وساز و توسعه‌ای باید بر مبنای تاریخ و فرهنگ غنی این منطقه شکل بگیرد.

این تنها راهی است که می‌تواند عظمت و شکوه بلاد شاپور را دوباره به منصه ظهور برساند و هویت فرهنگی و تاریخی این شهر را احیا کند.

بی‌شک، توجه به این میراث، هم می‌تواند نافع خود شهر دهدشت باشد و هم فرهنگ غنی ایرانی را به نمایش بگذارد.

کاروانسرای بلاد شاپور در بافت تاریخی و اثری منحصربه‌فرد عصر یکشنبه، ۲۶ شهریور (۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳)، در چهل‌وپنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو (UNESCO) در شهر ریاض عربستان به همراه ۵۳ کاروانسرای تاریخی در ایران ثبت جهانی شد.

این کاروانسرا در ضلع غربی بافت تاریخی دهدشت واقع‌شده است و دارای ۳۷ حجره و ۳۰ ایوان در جلوی حجره‌ها بوده که دورتادور حیاط بناشده‌اند.

بافت قدیمی بلاد شاپور با ۴۵ هکتار وسعت یکی از بزرگ‌ترین بافت های تاریخی کشور به شمار می‌آمد اما این بافت به دلایل توسعه شهرنشینی تخریب شد و هم‌اینک ۳۷ هکتار از این شهر قدیمی باقی‌مانده است.

وجود بیش از ۲ هزار خانه، مسجد، حمام، کاروانسرا و بازار بزرگ در این بافت قدیمی نشان از اهمیت بالای آن دارد، در ضلع غربی بافت تاریخی دهدشت کاروانسرایی به‌جامانده از عصر طلایی صفویه وجود دارد، این بنا دارای ۳۷ حجره و ۳۰ ایوان در جلوی حجره‌ها بوده که دورتادور حیاط بناشده‌اند.

کاروانسرای بافت تاریخی دهدشت یکی از بزرگ‌ترین کاروانسراهای ایران محسوب می‌شود که این سازه تاریخی حدود یک هزار و ۶۰۰ مترمربع مساحت دارد.

کهگیلویه و بویراحمد بخشی از تمدن ایلامی بوده و در دوره بعد از اسلام و همچنین بعد از ورود آریایی‌ها جزئی از خاک تمامی حکومت‌های ایران بوده است.

این استان با بیش از ۸۰۰ اثر منقول و غیرمنقول ثبت‌شده در آثار ملی ظرفیت‌های خوبی برای ایجاد موزه دارد. کهگیلویه و بویراحمد در دوره‌های تاریخی مختلف بانام‌هایی مانند بلاد شاپور، جبال کهگیلویه وبویراحمد شناخته می‌شد.

دیوارنویسی بر اماکن تاریخی نه‌تنها به معنای آسیب به‌ظاهر این بناها است بلکه به هویت تاریخی و فرهنگی جامعه نیز لطمه می‌زند. این عمل باعث تخریب و تغییر در ویژگی‌های اصیل و تاریخی این مکان‌ها می‌شود و می‌تواند تأثیرات منفی زیادی بر صنعت گردشگری و حفظ میراث فرهنگی بگذارد. برای مقابله با این پدیده، نیاز است که آگاهی عمومی بالا برود و دولت‌ها اقداماتی جدی برای حفظ این اماکن انجام دهند.

حفظ این بناها به‌عنوان یادگارهایی از تاریخ، وظیفه‌ای ملی و اجتماعی است که باید همگان در آن سهیم باشند.

انتهای خبر/